martes, 1 de abril de 2025

O porco de pé (1928)





 

Unha das obras máis emblemáticas da narrativa galega de entreguerras, recoñecida pola súa irónica penetración psicolóxica e crítica social, pero tamén polo seu estilo híbrido, entre o esperpento valleinclaniano e a sátira cervantina. A historia xira arredor da figura de don Celidonio Requeixo, un pequeno burgués que ascende socialmente tras converterse en alcalde, representando o caciquismo, a vulgaridade e o arribismo dunha clase media sen principios, que busca o poder a través do servilismo e da falsidade. A novela destaca pola súa estrutura leve, fragmentaria, e un ton de burla constante que se mantén ao longo de toda a obra, sen chegar nunca ao sentimentalismo nin á compaixón. Risco emprega a figura do porco de pé como símbolo da banalidade política, da insensibilidade moral e da caricatura do poder, facendo unha crítica á sociedade ourensá da época, mais tamén extrapolable a calquera contexto de corrupción institucional e moral. A influencia das ideas esperpénticas de Valle-Inclán é evidente, mais tamén hai ecos de Swift, de Quevedo e de autores da tradición europeísta. A lingua é rica, irónica e precisa, cun uso elegante do galego culto e unha fina intelixencia narrativa. Esta obra tivo unha forte influencia posterior na narrativa galega pola súa capacidade de construír un personaxe simbólico, grotesco e representativo dunha caste social, e serviu de modelo para outras sátiras posteriores, como Xente ao lonxe de Blanco Amor ou Arraianos de Méndez Ferrín. Ao mesmo tempo, a figura do protagonista pasou ao imaxinario colectivo galego como icona da hipocrisía e do cinismo político, e a expresión porco de pé transcendeu o ámbito literario para usarse como insulto ou crítica mordaz na lingua popular.