De zin en onzin van foodtrends

Een hele goede avond en welkom in de Bali. Het is nu net na etenstijd. Zijn er mensen met een eh after dinner dip? Steek je hand omhoog. Oh, jullie zijn helemaal topfit. Nou, dat ben ik de enige. Ik heb dat altijd een beetje als ik heb gegeten, dan kak ik een beetje in en dan is er eigenlijk één ding dat me over die after dinger di dep heen helpt en dat is een bakje chocoladepudding met een beetje extra proteïne. En eh ik heb ook geleerd online dat helpt voor de spieropbouw, maar ik bennog aan het wachten op het moment dat zijn vruchten aan eh het afwerpen is. Maar of dat je nou hier in het publiek zit of thuis aan het kijken bent, we gaan hier vanaf de baliie iedereen uit een eford dinner dipp trekken met keiharde wetenschap. Want deze avond is er één in de serie kennismakers waarin we actuele maatschappelijke vraagstukken in een pannetje bakken met nieuwe inzichten uit onderzoek en wetenschap. Vervolgens doen we er een vleugje humor en kritische vraagstelling overheen in de hoop dat we straks een leerzame avondachter de kiezer hebben die niet al te moeilijk te verteren is en geen brandend magzuur oplevert. Zijn jullie wakker? Goed zo. Wat staat er dan op het menu met een extra bakje kwark erbij over de zin en onzin van voedseltrends. Deze avond is een samenwerking tussen de Bali en regieorgaan CIA. Het programma is gemaakt door Sylvia Vechter en ik ben de moderator van vanavond. Mijn naam is eh Siepvaas. Ja, proteïnenrijk, glutenvrij, koolhydraat arm. Eh de voedseltrends vliegen je om de oren online en ook inde supermarkt. Ik zag laatst rijstwafels en limonade met toegevoegde proteïne. Dan zie je het ook. Proteïne 22 gr in rijstwafels. Een rijstwafel weegt volgens mij niet eens 22 gr. Maar ja, zijn al die gezonde voedseltrends nou eigenlijk echt zo gezond als we denken? Daar gaan we het vanavond over hebben en we zoomen ook uit, want waarom zijn wij als mensen eigenlijk zo trendgevoelig? Voordat ik de experts aan jullie voorstel, wil ik eventjes een huishoudelijke mededeling met jullie eh doornemen. Zoals je ziet staan er in dehoeken van de kamers een aantal eh cameraatjes. Dat zijn de Russen die mee nee, dat zijn eh dit wordt live uitgezonden op YouTube en dan wordt het ook bewaard en dat betekent dat het mogelijk is dat jij op beeld staat. Wil je dat nou niet? Dan moet ik je helaas ook vragen om niet je hand omhoog te steken. Maar wil je dat wel, dan moedig ik je ook vooral aan om dat wel te doen. Want we hopen dat het een interactieve avond wordt. Dus even oefenen. Iedereen die wel in beeld wil, steek je hand omhoog.Heel goed. Ik dacht even: "Wow, er gaat helemaal niemand willen." En de mensen die niet willen, laat je hand omlaag. Nou, dat gaat hartstikke goed. Dan mag ik een warm applaus voor de experts van vanavond. Dat zijn Marian de Van der Schuren, Job de Vriezen, Lenka van Riemsdijk en Peter Wejs. [applaus] Goed dat jullie er allemaal zijn. Ik ga jullie straks nog goed voorstellen met al jullie mooie titels, maar eerst ben ik benieuwd hoe trendgevoelig deze zaal eigenlijk is. Er staan een paarproducten op tafel. Proteïnepoeder. Er zijn proteïne repen. Steek je hand omhoog als je in de afgelopen maand iets met toegevoegde proteïnen hebt gekocht. Jij was vrij fanatiek. Wat heb je gekocht? Nou, wij hebben op kantoor allemaal proteïnebarst liggen en dat is eigenlijk mijn middagsnack. Oké. En is dat dan bewust dat je een proteïnere pakt of eh ja, kan het net zo goed als je chips zijn? Eh ik heb wel het idee dat het meer vult voor mezelf dan bewust. Ja, precies. Dus het het veult je meer. Maar ben je danook bezig met of dat het je gespierder maakt bijvoorbeeld of dat je nou ja, misschien is dat mijn misverstand hoor, maar eh nee, dat niet. Nee. Proteïn, poeders. Zijn er mensen die dat gebruiken? Ja, heel voorzichtig ging daar een handje omhoog, want eh je gebruikt dat waarom? Eh voor extra proteïne. [gelach] Ja. Nou, dank jullie wel voor jullie komst. Eh ja. Maar ben je heb je daar heel lang voor gezocht om erachter te komen of dat het gezond voor je is of heb je dat gezien online en dacht je dit is wat ik wil enwat ik nodig heb? Nee, maar ik ik eh eet om de dag kwark en een shake. En in de shake zit eigenlijk alleen maar groente en fruit en daar wil ik ook proteïne in. Vandaag. En sport je ook veel? Ja. Ja. Oké, precies. Dus als je veel sport, dan denk jij dan moet je extra proteïne bij eten. Nou wel, ik wil wel proteïne eten. Ja. En eh in eh groente en fruit zit vrijwel geen proteïne. Dus dan doe ik het erbij. Maar heb je het idee dat met je met wat je naast groente en fruit eet te weinig binnen krijgt qua proteïne?Eh wel op de dag dat ik eh een shake doe in de ochtend. Precies. Oké. Dan bijvoorbeeld eh glutenvrij. Zijn er mensen die glutenvrij eten? Die dat helemaal niet die dat gewoon helemaal hebben uitgeband uit hun leven. Gluten. Oh, drie op een rij. Wat? Ja. Waarom heb je dat gedaan? Ehm ik had heel erg veel buikpijn en nu ik geen gluten meer eet, heb ik geen buikpijn meer. Wauw. Wat een En de Heb je dat stapsgewijs ondervonden dat dat zo voor jou werkt? Nou, ik had eh heel lang een dagboekje wanneer ik buikpijn had van wat ik entoen heb ik dat een paar maanden geleden in Chatchi Betti gestopt en die zei toen: "Ik denk dat je moet stoppen met gluteten want en hij had gelijk." En ja, chat heeft mij ja, wel geholpen. Ja, kijk even naar onze experts. Dat is toch wel een beetje intimiderend jongens. Hier zag ik ook een handje omhoog gaan. Waarom ben jij glutenvrij gaan eten? Ja, echt precies hetzelfde verhaal. Dus ik had eigenlijk al heel lang buikpijn en ik denk een jaar of vijf geleden toen ik mijn vriend leerde kennen eh wasbleek hij gluten intolerant te zijn. En hij zei eigenlijk op een gegeven moment tegen mij: "Alles wat jij de hele tijd beschrijft is precies wat ik ook had." Dus toen eh ben ik via mijn huisarts bij een diëtist terecht gekomen en gestopt met glut eten. Ja, precies. Dus dan dat is dus een een glutintolerantie die jullie allebei hebben. Ja, precies. Dat is een heel makkelijk woord. Ik was kwam er gewoon niet op. Ehm even denken. Ja, wat hebben we allemaal nog meer? Koolhydraat arm. Mensen die dat eh specifiek opzoeken.Heel veel koolhydraateters hier in de zaal. Carnivor is helemaal in, hoor ik van Marian. Zijn er mensen die alleen maar vlees eten? Ook niet. heel gematigd eh gematigde consumenten hier. Interessant. Ehm ik zou graag het woord willen geven aan wetenschapsjournalist Job de Vrieze. Je bent eh schrijver van het boek Proteïne. Dat komt goed uit vanavond. En je schrijft ook artikelen voor NRC en de groene Amsterdammer. En jij gaat ons alles uitleggen over de proteïne hype. Een warm applaus voor Job.[applaus] Ja, dankjewel. Ja, ik niet alleen maar de proteïne hype eigenlijk was mijn opdracht. Ja, hoe komen we nou eigenlijk aan die hypes en wat zeggen die over hoe wij tegen voedsel aankijken, over eten aankijken. En ik ga daarvoor eh voordragen en niet letterlijk uit mijn boek, maar wel een bewerking van mijn boek, van een stuk uit mijn boek. Want hoe ontstaat nou eigenlijk een voedingshype? En wat zegt dat over hoe we over voeding en gezondheid denken? Dat is wat ik me afvroeg toen ik research deed voor mijn boek Proteïne,wat net al genoemd werd, over de meest prominente voedingshype van de afgelopen jaren. Ik heb het ook meteen over een hype en geen trend. Je hoort misschien het verschil, want eh dat is het toch echt wel geworden. Ik ontdekte toen ik het eh ging uitzoeken dat hypes zoals deze niet zeker niet op zichzelf staan en dat ze voortkomen uit onze veranderde eh kijk op eten. Want het is eigenlijk allemaal best wel snel gegaan de afgelopen decennia. ehm hadden inwoners van landen zoals Nederland in de TweedeWereldoorlog nog eh hongersnood geleden. Al vrij snel daarna kwamen in een situatie van overvloed. En vanaf de jaren 80 vooral werd in plaats van ondervoeding eh ja overgewicht de grote vijand. Nou, in die strijd tegen dat overgewicht kreeg eerst het vet de schuld. Dat bevatte immers de meeste calorieën. En de verzadigde variant van het vet bleek ook nog de kans op hart- en vaatziekte te verhogen. Die vetten die werden toen vervangen door koolhydraten, maar ja, die bleken ook niet onschuldig. Daarkrijg je dan weer suikerziekte van en je eet er snel teveel van, wat ook weer tot overgewicht leidt. Van die drie zogeheten macronutriënten is dus alleen de proteïne eiwit zonder kleerscheuren door de voorbije 40 jaar heen gekomen. En daardoor heeft het een haast ongenaakbare reputatie gekregen. Eh waar voedselproducenten maar altijd graag een graantje of een eitje van meepikken. Nou, dat is eigenlijk de korte versie van hoe we in de pand geraakt zijn van eiwitten. Je kunt het eerste hoofdstuk meteen overslaan. Eh maar nee, dat kanniet, want daar speelt nog iets mee. We zijn namelijk onder invloed van de wetenschap en andere maatschappelijke ontwikkelingen anders gaan aankijken tegen voedsel. Want waar eten vroeger meer culturele, religieuze en spirituele betekenis had, is voeding, let op het woord, niet meer eten, maar voeding tegenwoordig veel functioneler. We eten doelgerichter. Dat kan zijn onszelf troosten of belonen. Maar in toenemende mate gebruiken we voeding ook om onze gezondheid, ons uiterlijk en onze prestaties te optimaliseren.Eh de Amerikaanse journalist Michael Pollen die beschrijft de ontwikkeling richting functional foods al in zijn boeken pleidooi voor echt eten uit 2008. En daarin beschrijft hij dat vanaf de jaren ' de aandacht is verschoven van hele producten en voedingspatronen steeds meer naar nutriënten, dus voedingsstoffen waarvan de wetenschap dan aanwijzing had gevonden dat ze goed of juist slecht voor ons waren. Dus vezels is goed, verzadigd vet is slecht, vitamines is goed, suiker is slecht. Eh en met als belofte dat zolang je maarzoveel mogelijk consumeert van de goede en zo min mogelijk van de slechte, je langer langer gezond leeft, beter presteert en er ook nog mooier uitziet. Nou klinkt goed. Ik bedoel eh wie kan er nou tegen zijn dat je gezond eet, dat je er goed uitziet, toprestaties levert. Maar het kan natuurlijk, daar zijn we denk ik inmiddels ook wel over eens, het kan ook nogal een obsessie worden. En we lopen ook het risico dat we andere functies van eten uit het oog verliezen, zoals die culturele bijvoorbeeld. Enmisschien nog wel het belangrijkste, die focus op de elementen uit die voeding eh die gezond of prestatie bevorderend zouden moeten zijn doet de complexe relatie tussen nutriënten aan de ene kant en gezondheid en prestaties ook nogal tekort. Daar gaan we het vast nog meer over hebben vandaag. Nou, die basis voor die simplistische kijkopvoeding die is eigenlijk nogal veel ouder. Ehm we hadden het al in de 19e eeuw ging hadden we al eh de Duitse wetenschapper Justiceus van Libig. Sommige mensen zullen hem misschien kennen van de wetvan het minimum. Hij eh hij stelde dat we de drie macronutriënten die ik net al noemde, dat hij eigenlijk samen met een beetje mineralen dat die wel genoeg waren voor eh om eh om op te leven eigenlijk. Eh en dat had hij ook gedaan met eh in de in de landbouw. Zo had hij de kunstmest uitgevonden en hij dacht zo kunnen we het ook zo kunnen we ook naar mensen kijken en naar dieren. Eh maar ja, net zoals dat we nu weten dat planten uit de grond veel meer halen dan alleen maar die drie nutriënten geldthet ook voor ons. Met die alleen maar die macronutriënten zijn we er komen we er niet. Dus van Libich die was nogal een redist en in die tijd was het ook wel goed, want je had toen ja, toen werd eh het leven nog verklaard en en onze gezondheid aan de hand van metafysische krachten. Maar hij sloeg wel een beetje door. In 1867 toen ontwikkelde hij babymelk voor pasgeborenen die geen eh borstvoeding kregen. En de ingrediënten daarvan waren koemelk, tarwmeel, moutmeel en kalium bicarbonaat. Waarom dat allemaal precies ga ik niet zoveelop in. Maar in ieder geval wat je moet onthouden, hij noemde dit de perfecte zuigelingenvoeding. Alleen liepen die zuigelingen door ontbrekende voedingsstoffen wel enorme groei en ontwikkelingsachterstanden op. Oftewel, zo ideaal en perfect was hij niet. Maar toch die manier van kijken die bleef en die werd alleen maar nog veel sterker. met name sinds die opkomst van de moderne wetenschap in de jaren in de afgelopen tientallen jaren. En nou heeft een eh Australische wetenschapsfilosof eh Georg Screnis,Grieks Australische wetenschapsfilosoof, dat wel mooi getypeerd eigenlijk ook. Michael Pollen baseert zich weer op hem en hij noemt het nutritionisme. Voeding als optelsom van de nutriënten die dan weer zouden zijn om ons te optimaliseren. En hij is daar echt kritisch op. Dat zuigelingenvoeding is daar een prachtig voorbeeld van. Want sinds die babymelk van Liebicht is het eigenlijk die kustmelk wel steeds meer op echte moedermelk gaan lijken door al die nieuwe inzichten van de wetenschap. Eh fabrikanten die voegde onder meertaurine toe, ijzer, vitamines en ook complexe suikers. Eigenlijk een soort vezels voor de gunstige bacteriën in je darmen. Maar aan die complexiteit van die moedermelk, ja, daar in de buurt komt het eh nog altijd niet. Nou wordt er bij babymelk bij die kunstmelk nog echt wel hard genoeg hard gesleuteld om het echt zo voedzaam mogelijk te maken. Maar heel veel andere producten is dat helemaal niet zo. Die drijven puur op een paar van die in het hoog in het oog springende ingrediënten zoals vezels, eiwitten natuurlijk ofbijvoorbeeld weinig suiker, weinig vet. En daar moet je het dan mee doen. Voor de rest wordt eigenlijk over gezwegen zou je kunnen zeggen. Dus dat is de belangrijkste kritiek op dat nutritionisme. Wanneer je producten gaat definiëren aan de hand van die paar ingrediënten waarvan je denkt: "Hé, dat is goed of dat is slecht, dan doe je net alsof het de rest er niet toe doet." Dus dan is dat die reap of die chips met eiwit of die poeder net zo gezond en voedzaam zou zijn als een minder bewerktproduct met dezelfde profiel op basis van die paar punten. En dat die context waarin je die voeding eet ook al helemaal niet meer uitmaakt. Nou ja, om dit soort redenen, door dit soort redenen eh zie je dat voedingswetenschappers dat nutritionisme eigenlijk all lang niet meer zo erg promoten. Maar ja, de marketeurs wel en natuurlijk ook de influencers die daar vervolgens mee aan de hou gaan. Eh de fabrikanten moeten wel heel goed opletten wat ze beweren, want in in Europa, in de Europese Unie hebben wevrij strenge wetgeving voor claims. Eh vooral op het gebied van gezondheid. Dus moeten ze enorme dossiers aanvoer aan eh aanleveren. Dus worden er heel weinig van dat soort echte specifieke claims gedaan. Wat hebben ze nou ontdekt? Dat hoeft ook helemaal niet. Als je een voedingsclaim doet, zoals laag in vet, hoog in proteïne, hoef je helemaal niet zoveel te beweren. Want de het inbeeldingsvermogen, de associaties van de consument, die doen eigenlijk de rest. En die consument is daarbij ook geenpassief wezen. Moeten we ook wel zeggen. Nee, we zijn zelf op zoek naar adviezen over wat goed voor ons is. En je zou kunnen zeggen: "Daar hebben we toch voedingsrichtlijnen voor. We hebben sinds vorige week weer een nieuwe van de gezondheidsraad of we hebben de schijf van vijf." Dat klopt. Maar consumenten willen niet weten wat goed voor iedereen is, maar wat goed voor hen is. En iedere heel veel mensen proberen dan toch een stapje extra te zetten. En het is ook wel zo, die adviezen zijn ook natuurlijk heelalgemeen. Vaak zijn die voor de hele bevolking. Ja, zijn toch ook wel weer groepen die net weer iets anders nodig hebben, die bepaalde klachten hebben of die bepaalde doelen hebben en die gaan op bezoek naar iets anders. En die normen zijn ook vaak heel behoudend. pas als iets heel zwaar met heel veel eh wetenschappelijke data bijwezen is, dan pas eh komt het in die adviezen terecht. Terwijl er ook al wel heel veel ander onderzoek is eh met wat aanwijzingen biedt waarmee die sporters misschien welweer extra stapje kunnen zetten, die paar tiende van hun eh PR af kunnen halen. Dus niet zo gek dat zij dat zij dat eh doen. Dus zo ontstond ook dat grote gat tussen waar we misschien nog wel op gaan komen, de eiwitnorm van de WHO voor de gemiddelde burger en eigenlijste gedeelte van de burgers. en die voor hè de adviezen die bodybuilders of eh heel fanatieke profofsporters krijgen. En tel daar dan bij op dat een heleboel mensen zich heel erg identificeren met die topsporters en steeds meer het leven willen leiden alseen topsporter en daar een hele lijfstijl aan verbonden. Ja, dan snap je wel dat die eh marketeurs met een dollarekentjes in hun ogen eh ja daar helemaal op losgaan natuurlijk. Dus meestal begint een trend ergens met een kern van waarheid. Voor door een mix van enthousiasme, de drang naar simpele antwoorden en leegel leefregels plus een flinke dosis kapitalisme wordt dan uitvergroot tot nou ja, immensible proporties. Vervolgens wordt die hyp nog verder en verder opgeblazen tot hij knapt. En ik heb het idee dat dat we bijdat punt met die eiitten wel een beetje gekomen zijn. Afgelopen maanden zijn er meer hilarische filmpjes en Arjan Lubach sketches en dat soort zaken langsgekomen dan serieuze eh boodschappen. Ehm op één boek na dan misschien. Maar ehm ja, de vol de gewone consument gaat dan door naar eh terug naar business as usual en de voorlopers zijn alweer bezig met de volgende trend lucht in te blazen. Eh voor voor wie het wil weten, voor de sporters zijn dat nu de drankjes met met elektrolyten. Dat zijn eigenlijk dezouten die je uitzweet die je dan snel weer kunt aanvullen. En voor de rest is het fiber maxing. Wat? Fiber maxing. Fiber maxing, dat is zoveel mogelijk vezels naar binnen stouwen. Eh op zich een goed idee, maar als het eenmaal commercieel wordt, ik denk journalist, tijd om daar maar eens in te duiken, want wat voor vezels stoppen die producenten eigenlijk allemaal in die producten? To be continued. [applaus] Dankjewel, Job. Je mag eh eh aan tafel of nou ja, waar je wil eigenlijk. Ga maar lekker zitten. E, er is nunatuurlijk heel veel te doen over een eh AI bubbel, maar er is dus ook een eiwitbubbel die inmiddels al is geklapt. Maar waardoor komt dat dan dat hij nu gebroken is, denk je? Eh ja, voor een deel denk ik doordat op een gegeven moment ja, je noemde ze net al de rijstwafels, de limonades. Eh van de week was het Magnum hè. Magnum gaat ook proteïne ijs op de markt eh brengen. Wat is dat voor idee? E blijken ze trouwens in Amerika al best wel succes mee te hebben. Dus eh het is ook weer niet eh is een Griekse yoghurijs. Maarja, mijn reactie is dan: "Ja, maar een ijs moet toch wel zoveel suiker en vet toegevoegd worden om het op smaak te brengen dat je het niet voor je gezondheid eet in elk geval." Maar goed, dat is misschien ook niet waar de meeste mensen het voor doen, hè? Gezondheid. Dus ja, maar in ieder geval dat zorgt er dan voor eh ja, dat op een gegeven moment mensen zeggen: "Ja, eh het is wel echt een beetje onzin hè." Heel veel mensen gaan toch een beetje schouder ophalend en en zo'n Mac. Ja, dat dat isdan eigenlijk een heel conservatief bedrijf wat dan ook denken: "Oh, daar moeten we ook nog wat mee." En het komt zeker niet uit de voedingskundige hoek van het bedrijf als die al is, maar uit de marketing hoek. Maar ja, op een gegeven moment is dat wel een beetje op en dan zijn we weer en net zoals dat low carp. Niemand doet daar nog aan. Dat was ook op een gegeven moment eh ik sprak een eh oud studie studiegenoot van mij en die zei: "Ja, ik zit nog steeds op de low carar, maar ik kan nergensmeer wat vinden." Dus hij voelde zich een beetje in de steek gelaten door de door de influencers en meer low carp mensen hebben we nodig. Ik hoor eigenlijk dat jij het in jouw verhaal dat hoe wij naar voeding kijken heel erg is gefragmenteerd. Dus we zijn koolhydraten, vetten, eiwitten zijn we heel erg los van elkaar gaan zien. Vervolgens plakken we een label op bijvoorbeeld eiwitten. Pam, die is gezond. En dan kun je dat label als een merknum gebruiken om dus eigenlijk een product dat hartstikke ongezond isalsnog gezond te manifesteren. Ja. Ja, klopt. Dat noemen ze ook wel het halo effect. Dus eh dat is eigenlijk dat iets het straalt heel positief af. is ook uit onderzoeken gebleken dat een een reap waar dan eh eiwit op de voorkant staat of proteïne die wordt als daar verwacht dan de consument ook van dat er meer ijzer in zit en ook meer vezels. En helemaal als het echt proteïne reap heet dan nog meer. Dus dat heeft echt een heel positief effect. En ja en de meeste mensen gaan niet heel dat labeltjes telezen op als op zoek naar al die verschillende ingrediëntjes die er wel en niet in zitten. Dus ja, je je maakt zijn beslissing toch in een paar seconden. Dus dat daar wordt dan gebruik van gemaakt. En eh soms is dat goed en eh ja, wat mij ook wel opviel dat er enorme verschillen zijn tussen die verschillende bijvoorbeeld repen. Sommige zijn heel heel basic, gewoon er zit een bepaalde eiwit bronnen in en nog een paar andere dingen die het op smaak brengen. En andere zijn echt gewoon eh fabrieksgrepen waar ja zo'nenorme lange lijst aan ingrediënten in zit. De meeste mensen die zien daar die letten niet enorm op dat verschil tussen die producten. De vraag is natuurlijk waarom willen wij zo graag gezond zijn? Op zich klinkt dat logisch, maar het is als je er even over nadenkt, ja, hoezo zijn we zo geobsedeerd met bepaalde labeltjes die misschien helemaal niet gezond blijken te zijn? Daar gaan we over doorpraten. Doen we niet alleen. Dat doen we met Marianne van der Marian de van der Schuren en Peter Wijs. Neem plaats eneen applaus alsjeblieft. [applaus] Peter, jij bent lector voeding en beweging aan de hogeschool van Amsterdam. Yes. En Marian, jij bent lector voeding, diëtetiek en leefstijl aan de Hannhogeschool. Ja. Check. Hoe hebben jullie naar het verhaal van Job geluisterd? Nou, ik weet niet eens waar ik moet beginnen, joh. Ik heb eh ik hoor van alles tegelijkertijd, maar dan worden het ook allemaal eh stukjes informatie. Maar ik ik bleef eerst even bij Justich van Liebe gangen. Dat was een tijd eh dat eh de eiwitbehoefte die nu op 0,8 grper kilogram eh staat eh die was tegen de twee. Eh dus we zaten 2 tot 2,5 keer zo hoog. En dat hebben we dus over die WHO norm hoeveel eiwitten je per dag nodig zou moeten hebben per kilogram. Precies. Ja, dat was dat was ook een hele andere tijd. Ja. En waarom was was die behoefte hoger of het advies vroeger? Nou, de de behoefte dat is dat is dat is één van de grote eh dingen van etwetenschap die best lastig zijn. Die behoefte was gebaseerd op intake, dus inname eh onderzoek. En het groot probleem bij eiwit onderzoek iseigenlijk wel dat we niet zo heel goed weten hoe we dat moeten vaststellen. Dus als we moeten vaststellen met dat instrument wat we al 100 jaar hanteren, dan komen we dus op die 0,8 uit. En jij gaf al heel duidelijk aan, ik weet ja, ik heb een iets andere versie van functionele voeding, maar eh dat die functionele aspecten die boven een minimum eh behoefte uitkomen, die zijn eigenlijk nooit meegenomen. En dat betekent ook dat je bijvoorbeeld bij ziekte of bij speciale omstandigheden eh hoger uitkomt. En één van de redenen, ikdenk dat ben ik ook een beetje eens, ik denk dat sportvoeding, misschien oorspronkelijk eh zeg maar astronauten voer, maar uiteindelijk sportvoeding een hele grote rol heeft gespeeld, want het heeft gewoon een hele positieve uitstraling. Precies. Dat is iets waar je je mee wil identificeren natuurlijk. Ja. En het is ook heel goed onderbouwd onderzoek en dat ziet er fantastisch uit. En als het dan positief is, nou dan weten mensen er wel bepap van. Dat geldt ook voor andere voedingsonderwerpen. Alshet goed is, dan is meer beter. Nou, als er iets niet waar is in de voedingswetenschap is het dat wel. Want er is altijd te weinig of teveel en daar is een optimum tussen en dat is best wel lastig. Dus dan blijkt voeding plotseling in wetenschap te zijn. is niet een trucje. En dat dat is dat is waar we altijd als vingskundige altijd tegenaan lopen. Maar Jan, eh ben je het eens met Job dat en en met Peter dat voeding dus iets heel functioneels is geworden ten opzichte van iets cultureels? Ehm nou toen jij vroeg net van wat vindje wat vond je van de inleiding van Job? En toen dacht ik het is net alsof ik op een verjaardagsfeestje zit. Wat leuk. Ja, leuk hè? Want daar zegt iedereen altijd: "Ik eet eh broccoli of ik eet bessen of ik eet dit of ik dat." Dat is goed toch? Weet je? En dan trek je de dingen dus helemaal uit hun context. En ik denk dat dat één van de belangrijkste dingen is. Er is niet één ding wat goed of fout is. Het gaat om een heel patroon. En binnen dat patroon heb je ook alle vrijheid om af en toe eens evenlekker helemaal uit de bocht te schieten. En dat moet ook kunnen, hè. Maar een een speciale focus op één zo'n één één subonderdeel van nou eiwit of vezel of cremerries of broccoli of koolhydraten of vitamine A tot en met Z is. Dat dat is vanuit het voedingskundig perspectief niet juist. Want we eten niet één ding. We eten altijd een patroon en daarin zit afwisseling en zit variatie. En dat is dus dat nutritionisme dat ik heel even voorbij hoorde komen. We zijn gefocust op individuele voedingsmiddelenin plaats van op een leefstijl. Daar ligt dus eigenlijk een beetje een een probleem, hoor ik. Nou, jij jij gaf eigenlijk een trend aan naar dat nutriënten belangrijk worden. Het grappige is dat in de voedingswetenschap en de gezondheidsraad bracht net weer een rapport uit die is helemaal gegaan van nutriënt georiënteerd naar voedingsmiddel schij wat jij zei eh voedingspatronen. Dus wat is het totaal van over een langere tijd? Ja, dat is veel relevanter voor gezondheid waar jij het over had dan dat je dat eneproduct neemt. En dat is ook wel een beetje het lastige. Als je in een supermarkt staat is het aan jou om die beslissing te nemen. Ga ik dit kopen of ga ik dat niet kopen. Maar één product is niet ongezond of gezond hè. Net als dat een patatje bij de frietbor is ook niet ongezond. Dat is een beetje Nee. En heb je wel nutrior maar in context wel. Ja. Ja. Ja. Wil je daar iets aan te voegen? Ja, ik wilde iets zeggen, maar ik ben het alweer kwijt. [gelach] Het is was heel belangrijk, hè. Ja. Nee. Nou ja, wat nou wat ik wat nee wat ikwilde zeggen is dat voeding is van iedereen en is van iemand. Iedereen heeft er een mening over. Kijk, sommige dingen zijn echt van de wetenschap, maar voeding daar denkt iedereen wel van alles over te weten. En vooral die influencers, ik weet niet wat die allemaal gestudeerd hebben. Echt fantastisch, want die weten zo verschrikkelijk veel. Ja. Is dit echt absolute een sarcasme of ben je serieus? Het is heel serieus. Nee, natuurlijk niet. Jeetje. Wow. [gelach] Maar dit dit gaat heel ver hè, want ditis het is natuurlijk overal. Ik bedoel dit stat in het boek en dat moet je bewust kopen. Maar alles wat je wil weten over voeding staat bij internet of social media enzovoort. Maar ook heel veel bager. Alles is te vinden. Maar nu is het de vraag van wat is dan onderbouwd en wat is niet onderbouwd? En dat is al een hele lastige job geworden, want eh misschien kun je nu inmiddels wel betere voedingsadviezen vinden AI, maar het is maar zeer de vraag wat er gevoerd is aan AI, wat er vervolgens dan weer eh uitkomt.Zo noemde je mij nu lector voeding en diëtetiek. Dat is het hoor AI eh eh bedacht, want ik was voeding in beweging, weet je? Nee, je zei het goed. Ja, ik Nee, jij zei het goed. Ja, de PowerPoint had het fout. Ja, maar maar ik bedoel het het eh als je het nou hebt over voeding en keuzes, een zak chips met nutriiscore A, h dan denk ik hoe misleidend kan je het leven maken? Want dan even voor de duidelijkheid, voedingscore A, dat klinkt heel goed. Eh A is best en E is het slechtste. Dan heb je binnen de zakken chips. Ik denkdat de beste eh er is geen A, maar er is er is wel B. En dat betekent gewoon dat binnen de chipsoorten is die ene zak met chips is met B is beter dan een zak chips met E. Maar B is nog steeds slecht. En en en doordat daar dus B op staat mensen oh weet je eh chips met B. Nou dat dat is gezonde chips. Ga ik dat wel af hoeveel mensen daar intrappen bij de chips. Maar ja ja relatief gezien is het inderdaad wel eh maar ingewikkeld. Want dat is ook een punt bij eiwiet en en de producten die je ook noem even jehad ook je had ook eh rijstnacks ofzo. Rijstawafels. Ja. Er zijn dus producten waar nauwelijks eiwiet in zit en die noem je nou verrijkt. Dus die gaan van 2 gr naar 4 gr. Als je 100 gr nodig hebt, stelt er natuurlijk helemaal niks voor. Dat heeft niets met eiwit verrijk te maken. Ja, ik ik begrijp dat we onze blik een beetje moeten verruimen, dus niet meer moeten letten op die individuele nutricores of voedings of of nutriënten. Ik ben dan toch benieuwd: oorzaak dat wij als samenleving, als consumenten die in een supermarktboodschappen doen, zieker worden, ongezonder worden. Een focus op gezondheid die leidt tot ongezonde mensen. Marian, wat denk jij? Ik denk dat als je kijkt naar supermarkten en daar zal eh collega Lenka straks ook nog wel op ingaan. Ehm het aanbod is 80% van wat in de supermarkt ligt is niet gezond hè. Dus de mark de marketing is sterker dan eh dan En hoe definieer jij dan niet gezond? Eh het zijn producten met teveel vet, teveel zout, verkeerde samenstelling, te weinig vezels enzovoort enzovoort, hè.Dus wij worden de hele dag met alles om ons heen worden wij verleid om de ongezonde keuzes te maken. We leven in een welvaartsmaatschappij, dus we kunnen het ons ook permitteren en we bewegen veel minder dan vroeger, hè. Dus van alle kanten zijn de invloeden ehm het is een beetje tegen de klippen op, hè. toe het gevoel. Ik las ook laatst een interview met eh Amerikaanse vooraanstaande wetenschapper, een deskundige Marian Nessel, niet familie van Nestlee, maar die zei ook dat eer die is ook radicaler geworden. Die gafeerst adviezen wat je dan moest kiezen en ze zei: "Ja, maar ja, als het aanbod zo is als het nu is, dan kan ik je eigenlijk niet helpen. Dan moet het systeem veranderen." Want het aanbod is dusdanig zo: "Ja, het is allemaal gemaakt op impuls aankopen gericht." eh heel veel hè de en makkelijker bliss point is dat de optimale verhouding tussen suikers en vetten en ook nog zout idealiter. De karamel eh zeezoutreep. Ja, daar eet je vandoor. Eh die is iedere vind hij het lekkerst nietiedereen, veel mensen. Eh ja, en dan daar binnen ga je proberen het beste te doen. We proberen dan maar allemaal iets aan te grijpen. Dus dat schrijf ik ook in mijn boek van proteïn is ook een beetje een soort ozentic light zou je het kunnen noemen. Van om maar minder te eten, want het verzadigt zo goed. Hm hm. Eh maar ja, eigenlijk zitten we wel in het verkeerde bakje te vissen met z' allen. Maar dus nou wat er gebeurt hè, is bijvoorbeeld dat je eh het eh het aanbod is eh voor een heel groot deel verkeerd. Dus mensenworden verleid verkeerde keuzes te maken. Daardoor is op dit moment meer dan de helft van de Nederlandse meer dan de helft hè van de Nederlandse bevolking te dik. Meer dan 50% dat realiseer je niet. Maar dat is echt gigantisch. Nou dan komt er iets op de markt dat heet ehm Ozentic. Nou verdienmodel. En maar vervolgens zegt de voedingsindustrie zegt ook weer van weet je wij gaan nu weer oic voedingsmiddelen maken hè. De de nestlees die zijn nu hebben nu nu Ozempic eten eh zijn ze aan het marketeren. Dus het het ver nog niet inonze supermarkt toch? Dit ligt nog niet in onze supermarkten. Het zit eraan te komen. Het zit eraan te komen. Maar laten we nog heel even blijven bij wat er wel in onze supermarkt ligt. En dan doen we de volgende keer een avond over OZMPCK. [gelach] Ehm als we even een paar serie over doen. Wat zei je? Kun je een hele serie aanwijden denk ik. Ja, ook een leuk idee. Stilv jou letje op. [gelach] Ehm, laten we even ook om een beetje grip hierop te krijgen, laten we wat van die trends ontkrachten. We hebben eenfilmpje van influencers over proteïne verzameld. Laten we heel even gaan kijken. Dit is bizar. Ik ben bij Lidl boodschappen aan het doen en kijk wat ze hebben. Proteïn limonade in smaak peach voor maar €10. Normaal betaal hier echt gerust €35 voor. Dit moet ik echt uitproberen. Wist je dat als je drie eieren in de ochtend eet, twee blikken tonijn als lunch 300 gr biefstuk voor avondeten en dan later op de avond een schaaltje met Griekse yoghurt dat je dan dik boven 180 gr aan eiwit zit die dag. En dat is echtmeer dan genoeg om spieren op te bouwen en te herstellen. Nee, dat werkt niet hoor. Gewoon nog geen 300 calorieën met 42 gr ei. Dat is hier de chocolate chilla. Ik had het voor Snapchat gemaakt, maar he ik moet het delen met jullie. Ik gebruik nou je bent vooral aan het verbranden. En ook heel veel vrouwen eiwitt hè. Ja, ik kijk op de tv zijn er heel veel mensen die zeggen: "Ja, je hoeft niet zoveel eiwiten te hebben." Ja, absoluut wel. Dat is gewoon wel uit deze leeftijd zeker nog belangrijker.Zeker. Nou, je hebt dus wel heel veel eiwitten nodig op deze leeftijd. Wat wat wordt daarmee bedoeld? Is dat Nou, dit zijn best wel mensen die meer eiwit nodig hebben, maar meeste van deze mensen hebben dat allemaal niet nodig. En het belangrijkste is is voor jou ook eh je krijgt er geen spieren van. Waarom? Oh ja. Nee, als je alleen maar veel eiwit eten. Dit is wel een mooi filmpje. Ik bedoel als je als je er zo bij staat en je veelt dan eh eh tonijn aan enzovoort, dan lijkt het alsof eiwit overgaat naarspieren. Maar dat is natuurlijk onzin. Je moet er gewoon voor trainen en dan speelt [gelach] Ja. Ja. Nee, maar Nee, maar jij weet dat misschien, maar dat dat weten heel veel mensen niet. die denken echt dat je eh dat je dat eiwit nodig hebt. En dus de meeste mensen die dat eh gebruiken, die hebben het niet nodig. Als je nou heel weinig beweegt en dus niet sport en een lage eh energiebehoefte hebt, dan heb je juist wel weer behoefte aan eiwit verrijkte producten. Dus de meeste mensen die vanuit een eh zeg maar nietehm actieve eh situatie naar een actieve situatie gaan, die gaan in feite omlaag in hun eiwitbehoefte. Die hebben zelfs minder nodig. Als je heel sterk sport, dan zit je weer Het was die ene man die zei dat je 300 gr biefstuk per dag moet eten. Ja, dat gaat echt helemaal nergens over. Oké. Maar het laat wel mooi zien vind ik dat filmpje van die man eh hoe het heel vaak werkt. Het is eigenlijk wat dat betreft hele eenvoudige psychologie en ook heel ja zien is geloven. Deze man ziet er zo uit en dan kan ik al met mijn boekaankomen. Maar ja, ik sta er niet zo bij. Geloof hem toch meer. Ja, hij is toch heel hij maakt hem gewoon in die zin geloofwaardig. En natuurlijk kan je er als wetenschapper doorheen prikken van ja, nee, maar dat kan hij ook bereiken met iets anders. enzo. Maar zo werkt het vaak wel. Dat is het hele idee van een van een van deze influencers is dat ze gewoon eh het ze doen het zelf en zullen vertellen dan wat zij doen. En dat is toch hoe de mens ook heel lang kennis heeft overgedragen. Ja. Eh en als wetenschap proberen dan tezeggen: "Ja, maar hè bias eh allemaal vertekening. We moeten nog eh eh andere dingen voor corrigeren enzo." Maar ja, dat dat gaat allemaal verloren als je zo'n overtuigend beeld hebt. Maar ik denk dat het ook een een ingewikkelde boodschap is. Dus die meneer die zegt: "Ik eet groente en fruit en maak geen shake van." En dan krijgt dan te wij Dat klopt ook. Dus ik snap best wel dat je er dan wel eie eiweden in gooit. Dus er zijn een heleboel situaties. Ik heb ook mindere dagen dat ik eh anders eet. eh dat hetprima is. Alleen de suggestie is dat alleen maar meer en honderden grmen, nou boven de 200 gr is het echt wel zo'n beetje klaar. Ja. Eh en en en zelfs die 200 gr is alleen maar voor de supertopsporter. Als jij of ik 200 gr eiwit eet, dan gebruiken we dat gewoon. Dan verbranden we dat. Nou ja, er zijn een heleboel sporters die zo rond de 1,72 eh gram per kilogram lichaamsgewicht wel uitkomen. Dat Ja. Ja. Wat wat wel bijvoorbe ging een beetje overgang hè. Wat we ook weer niet moeten vergeten. Eh wat ik ookwel soms een beetje een drog reden vind van hè je hebt dan die norm van de WHO en de meeste Nederlanders zitten daarboven de gemiddelde. Maar eh je kan ook wel je kunt wel bij die groep zitten die daar lager zit. Er is ook gewoon een groep vrouwen die heel erg op de calorieën let en misschien niet genoeg op de eiwit en daardoor misschien wel te laag zit. Het is ook weer niet zo slecht om het wel een keer een tijdje voor jezelf bij te houden. Want het kan wel zijn eh dat je wel toch dat is toch hartstikke ingewikkeld. Want hoe moet jedan in hemelsnaam weten hoeveel genoeg is? Eh ja, je kunt er zijn er zijn apps voor, dus je kunt het een tijdje bijhouden. Ik heb het voor mijn boek een tijdje met met eh één van die apps gedaan die ook heel erg op sport gericht was, die athletische food coach. Maar er zijn er een heleboel verschillende en dan kan je het e keer een tijdje bijhouden en dan vrij snel heb je wel een beeld van nou zit ik nou echt heel laag of zit ik nog best wel oké. Het komt niet super nauwkeurig als je geen topsporter bent.Ik geloof dat jouw lectoraat een app heeft ontwikkeld om eiwitinname bij te houden. Ja, moet ik er nou reclame voor hoe werkt Nee. We hebben eigenlijk in eerste instantie de IFIT app is een heel simpel eh instrument eh met name voor mensen die eh bijvoorbeeld ouderen die op een hele simpele manier even kunnen checken wat hun inname is. Want anders kom je er gewoon niet achter, want dan moet je zou je al dat ze uit moeten gaan rekenen. kun je gewoon een bord aanklikken en dan maar eh als ik dat tegen die jongemensen hier zeg dat eh ga met My Fitness spel eh een stuk beter. Maar voedingcentrum heeft ook een hele goede app hè. Die kun je prima bijhouden en die geeft een mooi beeld van hoe je in de breedte eet hè. Alleen niet alleen eiwitten, maar ook je patroon als geel. Ja. En en maar ik hoor jou specifiek ouderen zeggen en app voor ouderen. Waarom specifiek voor ouderen? Nou, kijk, wij proberen niet eh alleen maar onderzoek te doen naar mensen die al eh fit zijn, maar vooral ook kwetsbare groepen en ouderen. Eh da daar zitteneen heleboel mensen bij die niet meer zo heel veel bewegen en daardoor minder gaan eten en minder eetlust hebben. En wat er dan gebeurt is dat je minder energie binnen krijgt, maar je krijgt ook minder eiwit binnen. En dat is nou juist weer niet eh handig als je relatief weinig beweegt. Dus die hebben eigenlijk een hogere eiwitbehoefte. En wat we een beetje vergeten in dat hele eiwitverhaal is dat eiwit verrijkte producten dat gaat niet alleen over eiwit, het gaat nou juist om de verhouding tussen eiwit en energie. Dusdie zijn met eiwit verrijkt. Het woord zegt het al. Dus bij hoeveel zelfde hoeveelheid energie krijg je meer eiwit binnen. En dat is juist voor deze doelgroep heel erg geschikt. Dus ze hebben een lage eetlust, weinig eetlust. En die kunnen dit prima gebruiken, want dan hoeven ze minder te eten en toch eiwit binnen krijgen. Dus zo'n reep is best handig als je oud als je oud bent. Ja, niet per se die reap, maar er zijn eh eiwit verrijkte producten die gewoon heel erg handig zijn als je het niet opeen andere manier binnen kan krijgen. En mensen die af willen vallen, daar geldt hetzelfde voor. Je gaat minder energie eten. Je hebt wel het eiwit nodig omdat je aan het verbouwen bent eh in je lijf. En en dus is het wel een geschikt product, maar dat zijn ook gewone producten in de supermarkt die hier prima aan voldoen aan deze hè kwark laat ik het wat noemen is eh laag in calorieën. Zelf wel heel rij hoog in hoog in eiwit zu is ook uitekend, maar niet iedereen wil dat. En nee, maar er zijn genoeg alternatievenen een ehm prijskwaliteit ehm doet niet doet het niet onder voor eh het commerciële Dat klopt. Er zijn een heleboel producten die heel weinig eiwit leven voor de prijs die je ervoor betaalt. Dat is absoluut waar. Ja, maar ik hoor eigenlijk dat die proteïne hype helemaal niet zo gek is dan. Nou, ik ik vind ik vind het ook wel heel belangrijk om dat te zeggen, want de afgelopen jaren heb ik iedereen lopen roepen in zijn marketing hype. En het is ook zo hè. Ik bedoel, iedereen is er bovenop gesprongen en het is een beetjeoverdreven en ze staan nu overal en je kunt er bijna niet meer omheen. Maar er is ook wel een basis voor. Ik bedoel, ik stuur echt wel mensen naar de supermarkt. Koop nou dat potje met die eh 25 gr eh eiwit op. Maar laten we laten we realistisch wezen. Voor de mensen die hier in de zaal zitten is het voor mij nog steeds een hype en niet noodzakelijk. En er zijn subgroepen voor wie het wel handig is. Ik ben diëtist van achtergrond en ik zeg en er zijn subgroepen waarvan je denkt: "Nou, die hebben nou meer eiwitnodig." Maar dat is dus individueel en vaak gerelateerd aan ziekte of aan ouderd. Maar voor de doorsnee gezonde Nederlander is de proteïne hype wat je noemt een hype. Maar ik ken een heleboel ouderen die zelfstandig wonen niet in de zorg lopen omdat ze niet ziek zijn, niet ondervoed zijn eh maar wel weinig bewegen. En die ik gun dat ze wat meer eiwiet binnen krijgen. Dat krijgen ze niet met een normale maaltijd want ze koken nog amper een volledige maaltijd voor zichzelf omdat ze alleenstaand thuis zitten. Endan vind ik het helemaal top als eh precies. Maar ja, zijn gemak hè. En dat geldt ook voor andere groepen. Vaak meeste mensen denken niet: "Oh, dit is de meest gezonde optie." Nee, het is een makkelijke manier om even dit af te vinken. En dat is ook weer niet zo kwalijk dat je dat op die manier doet. Het is eigen restproduct hè. Wij ik bedoel het het blijft over bij de kaas. Eh er werd vroeger gewoon weggegooid en nu nou een miljoenen business. Is ook wel weer heel slim natuurlijk. Laten wij doorgaan naar een volgende jahype. Het overstap naar plantaardige eten. Ah, daar hebben we het net nog niet over gehad. Ehm kwam even langs dat de gezondheidsraad een nieuw advies voor eh voedingsrichtlijnen heeft eh heeft gepubliceerd. Dat doen ze eens in de 10 jaar, geloof ik. En dat het is nu 10 jaar geleden, maar het is het is geen standaard dat het eens in de 10 jaar is, maar het is nu 10 jaar geleden. Standaard. Wat ik al voorbij hoorde komen is dat zij ook van losse nutriënten veel breder zijn gaan kijken naar een soort context van waar binnenje eet. Ehm er staat in dat we veel meer eiwitten uit plantaardige eh voedingsmiddelen moeten halen dan uit dierlijke producten. Dat lijkt me gewoon heel goed onderbouwd. J, kun je kun jij iets zeggen over eh of dat dat ook gebeurt het plantage Nou ja, de de supermarkten onder meer die hebben er zich aan gecommiteerd om die verschuiving eh mede te gaan bewerkstelligen. Nou, er gingen wat procentjes af van het dierlijke de afgelopen jaren en dat is ook wel weer gestagneerd wellicht mogelijk eh mededoor deze de proteïnh die vaak die groot grotendeels drijft op eh op zuivel op dierlijk. Eh dus we schuiven wel op. Het is normaler aan het worden. Je vleesvervangers. Veel mensen zijn flexitariër geworden. Maar wat je nu ook wel ziet, dat is ook wel interessant. Eh ik z ik las vandaag nog een stuk over de hybride eh eh producten. Dus het is deels plantaardig, deels vlees. Ehm en dat dat eh is ook een soort stille eiwitolutie eh op gang aan het komen. Dus noemen ze die. Eh want er is best een grote er is een groep diehierop aanslaat. Die zegt die gaat mee in die trend. En eh er waren ook een boel influencers die er zich daarmee bezig hielden, maar een hele grote groep wil daar juist niet in mee. En die wil je wel mee. Dus nu krijg je dus eh sommig zijn er bepaalde repen en eh want er werd eerst als vegan in de markt gezet en later zagen ze hé maar er zit ook meer eiwitten in. Zetten we dat heel groot op de voorkant halen we het vegan eraf. Verkocht het beter. Dat meen je niet. Dus het is eigenlijk een omgekeerdetrend. Eh als je ze mee wil krijgen, moet je het vooral niet benoemen. De grote groep wil helemaal niet per se duurzaam. En dan kan je zeggen: "Ja, maar dan moet je ze toch beter vertellen dat het duur aan mij bl is." Ja. Of je moet het gewoon eh niet teveel benoemen juist en ondertussen wel gewoon die kant op. Ja, het is een interessante discussie. Maar maar ik zou ik zou juist verwachten dat zo'n labeltje van vegan juist helpt om om de verkoop te voor bepaalde groepen wel, maar op eengegeven moment heb je een soort heb je een soort max die heb je die groep bereikt en dan ja en de rest die moet moet er niks van hebben, hè. Zeker in het huidige politieke eh politieke tij. Ja. En en dan moet je andere oplossingen bedenken. Hoe doe je dat? Nou ja, verkopen op andere gronden dan dat je zegt: "Het is vegan, dus koop het." En je hoeft het niet te verbergen hè. Dat mag ook niet. Het is het is verboden om het niet op te zetten wat erin zit. Behalve bij alcohol trouwens, dat is eenander verhaal. Dus hebben ze veel minder daar dingen op het label staan. Maar ehm eh dus ja, dus aan de ene kant zegt de zondheidsraad zegt: "Er moeten die meer die kant op." Nou, er is al een enorme discussie. Er is ook internationale variant op hè eh het lands eat lens diet. Nou enorme discussie. We mogen nog maar één gehaktbal per week want die zijn nog een stukje strenger. Ja. H en dat krijg je dan dat wordt dan de teneur hè van eh ze pakken ons vlees af. Het is een advies. Het is geen eh het isgeen verbod. Maar de gezondheidsraad zegt dat je 200 gr rood vlees per week mag. Ja. Het zijn twee gakballen ongeveer. Twee kleintjes. Royaal. Eh ik en ook nog ook nog wat wit vlees hè. Het is niet alleen maar dat bodenvlees is zeg maar het het meest ongezond. heeft geeft de kans op hart- en vaatziekte. Dus vandaar dat ze dat apart nemen. Ja, maar maar de gezondheidsraad heeft voor het eerst heeft hebben ze behalve het gezondheidsaspect hebben ze nog twee andere aspecten meegenomen. Dat is de impact op het milieu en de veiligheid.En eh hè een deel van die adviezen zijn dus eh zijn hè gifstoffen. Dus de deel van die adviezen komen ook uit die andere twee aspecten. Het gezondheidsaspect is nog steeds het grootste, maar ze en ze zeggen ook van weet je we moeten ook op eh zorgen voor de generaties naast na ons. En daarom is de milieuimpact en en de de veiligheid lees eh beperken van gifstoffen hebben we als belangrijke punt meegenomen. was voor het eerst. Dat was de was de vorige keer niet voor Ja, wel een beetje toch? Of was hetpuur op gezondheid dat ze het vorige keer was het puur op gezondheid. Dit zijn nieuwe aspecten. Ja. Ja, maar dus een iets andere weging dan bij eh internationale collega's. Eh de gezondheidsraad eh 10 jaar geleden ging ook al wel voor vervoedings eh patronen hoor. Eh ging wel patronen. Ja. Hm. Dit advies is denk ik grotendeels gebaseerd ook op de IW transitierapport van eh 23. Dus het is niet helemaal nieuw. Len, het is van een aantal jaren geleden waarin het ja, het foto wordt genomen toch eenbeetje om van 40% eh plantaardig naar 60 plantaardig eh te gaan. Eh met klimaat als een belangrijk eh uitgangspunt. Maar daar is in die in de nieuwe versie van Elen die kwam onlangs uit ook in oktober maanden geleden. Ja. Ja. Eh bijvoorbeeld ook just food hè, de rechtvaardigheid eh van de verdeling van voeding eh eh in meegenomen. Op zich is dat hartstikke mooi, maar ik denk dat in het algemeen genomen we er niet onderuit kunnen dat als we op deze manier doorgaan eh dat het heel erg lastig wordt om met z'n allen zoveel eh ehdierlijk eiwit te te blijven eten. Ik was in augustus in eh in eh in Parijs voor eh de internationale voedingscongres en daar was ook een spreker die zei: "Ja, eh als je naar andere werelddelen kijkt, helaas. Die welvaart neemt in bepaalde delen van de wereld toe. En welvaarts toename betekent dat mensen meer vlees willen gaan eten. Dus eh dat echt waar, dat kun je zo direct aan elkaar koppelen." Ja, je kunt het ook in verbruikscijfers wel zien. In Europa is is het verbruik van dierlijke eh productie wel watgestabiliseerd of een beetje afgenomen, maar wereldwijd eh lukt het nog helemaal niet. Maar we zullen wel iets moeten en ik denk dat het ook heel goed is dat we die stappen zitten. Eh maar ik heb eh onder andere ook weer bij ouderen gekeken van eh wat wat drijft nou om dat te doen? Nou, dat is niet het klimaat. Nee, wat dan wel? Da waren ze heel duidelijk over. eh klimaat eh kon ze eerlijk gezegd niet zo heel veel schelen. Ehm maar persoonlijke gezondheid, dus mijn gezondheid nu eh als ik in de supermarkt sta en ik moeteen keuze maken eh wat is er gezond voor mij en smaak. Dus als het als het eh eh ja nee, hoe moet ik dat nou netjes zeggen? Als het lekker is eh dan zijn mensen best wel prij ook makkelijk omdat ook makkelijk genoeg zijn ook prijs ook. En op dit moment eh zijn we hebben twee onderzoeken gedaan. één is afgerond, één zit middenin. Eh en ik was dus gegeven wat ik net zeg eh een beetje sceptisch over wat we zouden eh eh bereiken. We hebben twee eh onderzoeken die gerandomiseerd zijn. Dus we hebben eenéén groep uitgedaagd om eh die plandaardige transitie in te gaan. Dus van 40% naar 60% plandaardige eten. Dus dan moet je ook wat aan je dierlijke kant laten zakken, hè. Dat is duidelijk. Eh dus ik dacht nou dat eh dan moet ik nog zien. Nou, we hebben e een groep fitte mensen die ook trainen onderzocht, die hebben dat daadwerkelijk gedaan. Die zijn zelfs eh verder gegaan, maar die hebben ook geen beperkingen. Dus die en die waren natuurlijk enthousiast van anders ga je zo'n onderzoek niet meedoen. Ehm maar ook een groep ouderendie al overgewicht hebben die eigenlijk dus minder moeten gaan eten, hè. Dan zit je in die eh tekortsituatie. Je gaat minder eten, minder energie eten, maar dan is het heel moeilijk om ook voldoende eiwit eh binnen te krijgen. En die hebben dus onder die omstandigheden ook nog uitgedaagd om dan die transitie te maken. Dus het beste heel lastig, pig pittig gegeven. Wat ik net zei dacht ik: "Nou, dat ga nooit lukken." En toch is dat wel gelukt. Dus het kan wel, maar hoe dan? Want het blijkbaarnou dus ze worden ze worden best intensief begeleid. Ze worden voorgelichtd. Eh ze krijgen kookworkshop enzovoort. Dus dus maar en ze zijn heel gemotiveerd, want anders waren ze nooit mee gaan doen. Dus je kunt h niet zomaar vertalen naar eh is van populatie. Maar ik moet zeggen, ik was eerlijk gezegd wel redelijk positief verrast dat met deze mensen dat die toch een behoorlijk gevestigde voedingsgewoontte hebben dat het dan eh toch mogelijk is. Dus het kan wel, maar al beginnend met dat klimaat gaat mijniet boeien verhaal. Ja. Ja. Eh is toch een lastig hoor. Ik ben benieuwd. Maar ik denk eerlijk gezegd hè, want je hebt het nu over ouderen hè, er zitten hier heel veel jonge mensen in de zaal hè, dat je als je begint met de 20ers, dertigers en ik denk dat een plantaardig voedingspatroon bij heel veel jongere mensen aanspreekt en je en we vertellen hoe je het op de goede manier moet doen, hè. Want het is best lastig om op een gezonde manier een een plantaardig voedingspatroon of een grotendeels plantaardig voedingspatroon. Voor mijhoeft het niet helemaal plantaardig, maar een verschuiving richting meer plantaardig. Dat gaat natuurlijk doorwerken naar hè over 10, 20, 30 jaar. En ik denk dat dat daar de winst te behalen is, hè. Dus ik denk eigenlijk dat we nou ja, ik ben heel benieuwd wat jullie straks eh we hebben inderdaad mensen we hebben eh natuurlijk jonge mensen in de zaal. Wie eet hier plantaardig volledig? Wie is er vegetariër? Nee, dat is wat anders. Vegan dan hè. Vegan. Volledig plantaardig is vegan. Zonder meer.Wie eet hier veganistisch dan? Of wordt er niet gedurfd? Mensen die niet op YouTube willen. Bijna 90% 80% Ja. Vegetariër het afbouwen. Vegetarisch. Flexitarisch. Oh ja, ik zie nou wel een paar handjes in de lucht gaan. Vegetarisch. Ja. Eh ik ben even moet je wel uit Wat is jouw overweging geweest om vegetariër te worden? Eh nou, mijn vriendin is vegetarisch en eh [gelach] dat maakt het wel makkelijker. En eh wij eten eigenlijk door de weeks meestal vegetarisch en dan in het weekend ben ik vrij uit zeg maar.Dus dan eh Nee, maar het grappig als je eraan gewend raakt, dan is het ook is dan ga je er wel steeds bewuster mee om, merk ik. Dus het wordt dan de keren dat je dan voor niet vegetarisch kiest eh daar ben je wel bewuster mee bezig. Maar was jij eerst dan een beetje sceptisch? Nee, helemaal niet eigenlijk. Nee, het is het ik merk dat toch eten is best wel gewoond. Dus je bent heel erg gewend om bepaalde dingen te bestellen of eh te maken en eh je kan die gewoon ook doorbreken en dan ben je gewoon om omdat niet te doen. Dus ik Ja. En wat heeft het naast jouw vriendin dan aantrekkelijk gemaakt om vegetaris [gelach] Ik weet niet hoe jouw vriendin eruit ziet hoor, daar niet van. Maar hoe wat heeft het dan aantrekkelijk gemaakt om eh om om toch plantaardig te gaan eten? Nou, grotendeels. Het is niet per se alleen maar plantaardig hoor. Het is eh voornamelijk vegetarisch. Maar eh nou ja, kijk eh klimaat is een overweging. Eh het hier welzijn, ik bedoel ja, de bekende dingen. Eh en het is ja, ik ben er ookal van overtuigd dat het eh dat het eh gezonder is. Ehm neem niet weg dat ik op zijn tijd het ook nog wel echt lekker vind om eh om om een keer vlees te eten. Dat is ook dat is ook de realiteit. Dus eh ja, en jij stak ook je hand op. Kun jij hier eh je jezelf in vinden? Ja, alleen heb ik eh geen vriendin in veg thuisjes. [gelach] Ehm maar ik heb ik heb wel een eh ik ben eh ik heb een half jaar in Buenos Aires gewoond en daar heb ik heel erg veel vlees gegeten. En eigenlijk sindsdien eh toen ik terugkwam ben heb ik een tijdben ik was ik wel vegetarisch. Hm. Ehm ja. En toen ja, pastabing of eh aragu vind ik bijvoorbeeld heel lekker. Dus er zijn gewoon een aantal recepten die gewoon heel lekker zijn met vlees. Eh dus toen ben ik een beetje teruggegaan, maar ben ik wel ja, een biefstuk eet ik bijvoorbeeld niet meer, maar eh ja, wel gewoon andere dingen soms. Ja. Eh ik hoorde jou net ook even zeggen, Marian, dat je dus ook niet zou zeggen: "Je moet helemaal geen producten meer eten." Nee, ik denk wat ik hier hoor iseigenlijk wat het wat de gezondheidsraad zegt, hè. Want doe het grote grotendeel voor de welvaartsbubbel toch? grotendeels eh eh plantaardig, vegetarisch en heel matig met vlees. En ik denk ja, weet je, als we dat als eerste doel eh kunnen stellen, zijn we heel mooi onderweg. En eh wat we natuurlijk eh voorheen deden hpenvlees. En jij noemt net Buis en Zuid-Amerika staat erom bekend dat het enorm hoeveel er vlees zijn. Dat hebben wij hier nooit gedaan. Eh maar we hebben wel een een schietsel van 300 gr.Ja. Of elke dag in elk geval. Dat is al of elke dag vlees doorheen. Dat dat kon wel. En eh als je zegt van ik eet één of twee keer in de week vlees en daar geniet ik dan ook echt van zeg ik vooral zo doen en de rest van de week zoals hè wat jullie net zeiden eh op die manier aanpakken lijkt me een fantastische start. En nou moet ik ook wat bekennen. Mijn ouders eh kom uit Brabant, ik weet niet wat het wat uitmaakt, maar ehm mijn ouders die eh zijn echt van de school van ik moet bij elke maaltijd vleeseten. Dus eh lunch en ik moet bij avondeten en tussendoor eh doe ik neem ik ook nog een stuk worst. Ik hoop niet dat ze kijken. En ik ik heb het ik ben dus eh ik eet vegetarisch. Ik ben dan toch ik probeer ik hun wel te over de ja naar mijn kant te trekken, maar het lukt gewoon niet. Hoe hoe kan Ja, misschien ik ben nog gewoon persoonlijk dan benieuwd. Hoe kan ik dat nou doen? Of moet ik dat niet eens willen proberen? En moet ik dat overlaten aan een gezondheidsraad om dat aannemen te Ja, als de gezondheidsraad op detelevisie roept: "Je moet meer plantaardig eten, gaan jouw ouders dat echt niet doen? Hè, dus het moet het het moet echt een persoonlijke drive zijn om dat te doen, hè. Dus vaak zijn het wel ehm momenten in leven waarvan je zegt van nou ja eh ik ga nu met pensioen en ik vind het belangrijk om eh gezond ouder te worden of ehm ik ga aan een gezin beginnen of het het zijn vaak van die van die triggers dat je denkt van ik ga nu een eh een een keus maken of een keer naar Bornos Air en dan heel veel vlees eten en dan vies van worden.Ehm de gezondheidsraad zegt ook nog wat over pilvruchten. Dus linzbruine bonen, kikkerten specifiek. Ja. En pinda's. Funf, dat is ook een pilvrucht. En uit het rapport blijkt ook dat de helft van de Nederlanders helemaal geen pulvervruchten eet. Nou, dat eh zijn niet. Ja, jij eet geen pilvruchten. Nou, ik heb toevallig vorige week was naar de gezondheidsraad geweest, de dag daarop zei ik: "We gaan pilvruchten eten." [gelach] Ja, maar eh 250 gr in de week, dat is best heel veel. En ehm ook wij hebbenonderzoek gedaan naar eh de de shift richting Plantaardig en we hebben aan consumenten gevraagd van waarom eet je geen pulvruchten aan. Ze vinden het niet lekker en been weten niet hoe ze klaar moeten maken. Dus als we dat echt als ze überhaupt weten wat er allemaal ondervalt hè. Ja. Ja. Maar maar da daar zit dus ook een probleem dat dat we het aantrekkelijk moeten maken. En stel je nou voor dat dat dat we een hele kudde influencers optrommelen om dit soort zakjes met pilvruchten te promoten? Zou dat dan een goedeontwikkeling zijn? Nou ja, de erten, je hebt natuurlijk de ertens shaken. Dat is ook in principe een eh die valt onder de pilvruchten. Eh je ziet ook vanuit de Mediterranen keuken is het veel meer als je gewoon een humus hebt eh dat soort zaken. Dus daar en ja, in Mexicaanse keuken dan zit er vaak wel kip bij, maar die bonen daar kan je het ook prima mee doen, weet je. Dus wat dat betreft zijn er best wel eh best wel wat, maar het zit gewoon helemaal niet in standaard in ons eh systeem. Ja, de witte witte bonen,bruine bonen ofzo, weet je wel. Maar ja, dat heeft dan zo'n beetje met arm dar eh weet je wel. Eh maar ja, het is het is tegelijkertijd heel veel eiwitten en eh vaak ook veel vezels. Niet iedereen kan daar even goed tegen. Krijg je dat verhaal weer. Maar voor de groep die er geen last van krijgt eh is het best wel echt heel aantrekkelijk. En het helpt ook bij het verhaal van die oh mensen met overgewicht die minder moesten eten en meer plantaardig. Het verbaast me ook weer niet zo erg. Want het is ook eenmanier om makkelijker minder te eten. Want dat plantaardige ik interviewde voor mijn boek een eh triatleet en die moest van haar eh begeleider minder eh gezond gaan eten op een gegeven moment, want zij had superveel alleen maar plantaardig eigenlijk. En eh ze moest de volkorenrijst er maar uitgooien, want ze kregen niet genoeg calorieën binnen met al die plantaardige producten. Ze moesten ze maar die moesten ook echt heel veel eten. Ja. Ja. Ik zit zo dan nu eh drie kwartier te luisteren naar dit onderwerp. We hebbenhet er ook over. Ik doe zelf ook mee. Maar ik denk dan toch bij wie ligt nou uiteindelijk die verantwoordelijkheid om hier wat mee te doen? Ligt dat bij ons of ligt dat bij ligt bij iedereen? Ik bedoel, we kunnen dat we kunnen dat alleen maar aanpakken als we dat met z' allen doen. Eh hè er is een een een voorlichting en die begint op het consultatiebureau. Ik denk dat we op de scholen het moeten gaan aanpakken. De supermarkten moeten echt op een donder krijgen en anders eh anders ermee omgaan. Eh we hebbenrisicogroepen hè. En ik met mijn achtergrond als eh als diëtist, ik zal voornamelijk met risicogroepen praten. Ehm dus het het is een hele brede aanpak en we moet we moeten daar echt ik bedoel het drink geen alcohol of ik ben de Bob is ook een iets iets dat 20 jaar geduurd heeft en nu en nu snappen we het. En ik denk dat we dat met voeding net zo moeten doen. En dat begint gewoon bij jonge gezinnen en consultatiebureau. Een heel belangrijk moment ehm ook om te gaan nadenken over gezond eten. Ehmaar je hoort ook een beweging van intuïtief eten. Dus dat je eigenlijk alles wat je weet uit je hoofd probeert te zetten en dan puur gaat eten waarvan je buik zegt dat je het moet eten en ook een hoeveelheid daarvan. Is dat realistisch? Eh nou ja, er zit op zich wel wat in. Alleen ja, dan komen we toch weer bij het aanbod wat zo verschraald is, zeg maar z het maakt het dan toch wel weer lastig. Dus ja eh ja oké weer meer gaan luisteren naar je naar je lichaam in plaats van alleen maar een je appje te staren of naar delijstjes en dingen. Ja, er zit wel wat in. Maar ja, het is blijft natuurlijk nog wel een uitdaging. Ja, dus er zit ook verantwoordelijkheid bij de bij de personen die eten aantrekkelijk maken. En je terugkoppelingsmechanisme in je hersenen moet nog werken. Ja, precies. Hè, want bij een heleboel mensen eh is dat verstorgd, hè. Dus als dat niet meer werkt, dan werkt intuïtief eten ook niet meer. Want als je geen zentnje vanuit je hersenen krijgt van hé, het is genoeg geweest, ja, dan ga je door. Precies. En eh en Peter, wat denk jij?Bij wie ligt er verantwoordelijkheid? Ja, bij elke individueel mens. Maar ik denk dat de overheid wel een bijdrage kan leveren. Ik verwacht ook wel dat ze dat eh op termijn ook gaan doen. Ik heb er nog niet heel veel van gezien, moet ik eerlijk zeggen. Eh maar eh wil je dat grootgradig aanpakken, dan zullen ze dat wel moeten gaan doen. H ik hou van bonen en van eh van tofu en eh ik bedoel dat dat leer je niet zomaar. Dus veel mensen zullen toch hulp nodig hebben om dat lekker klaar te gaan. Maar moetmisschien toch ook wel een moment om wel weet het niet. een lands te breken voor voor de we hebben heel negatief gepraat over de influencers. Het is ook makkelijk om ze allemaal op over één kant te scheren. Er zijn ook best wel goed geïnformeerde influencers die als ze ergens goed in zijn is iets aantrekkelijker maken. Als influencers lekkere maaltijden met bonen kunnen maken dan zou ik zeker doen. Zorg volg de goede influencers die en niet die door de overheid betaald zijn enzo, want dat wordt dan ook weer zodoorzichtig wat hè je dat werkt ook niet topd. Maar ja, die hebben best wel een eh grote rol denk ik. En één één ding gaat er waarschijnlijk vanzelf. De industrie is er enorm opgesprongen. Dat plandaardige eiwiet eh daar kan je natuurlijk heel veel mee doen. Het is een relatief goedkoop product ook ten opzichte van de dus gaan allerlei eh eiwitmengsels maken die hartstikke goed zijn en eh die die de competitie met wij aangaan en dan zit het straks gewoon in die zak en dan zie je het verschil niet meer. Dan eh komter een groen vinkje op en dan is het heel klein wordt keuze lekker makkelijk. heeft niets met eh verandering van voedingspatroon te maken, maar is wel iets wat straks gebruikt gaat worden als alternatief. Laten we daar eens even verder op inzoomen, want we weten nu wat voor trends er zijn, waarom ze wel of niet kloppen, maar waarom zijn we als mensen überhaupt zo gevoelig voor trends? Daarvoor zou ik graag naar voren vragen. Lenka van Riemsdijk, je bent onderzoeker marketing en customer experience aan de Hogeschoolvan Utrecht. En ik laat het antwoord op die vraag graag aan jou over. Een applaus alsjeblieft. [applaus] Nou, wat leuk. En ik heb zoveel haakjes, zoveel leuke informatie gehoord dat ik denk: "Nou, dit past helemaal helemaal mooi." Eh ik ga het een beetje hebben over marketing en over ehm onze rol als consumenten in ons in onze keuzes. Ehm 1,6 miljard euro die is het bedrag dat er jaarlijks wordt uitgegeven door voedselbedrijf aan marketing en 80% daarvan is voor ongezond eten en drinken. komt mooi overeheen met 80%aanbod. Inderdaad, zo zie je het ook met marketing. Nou, geen wonder dat natuurlijk dat eh marketing vooral wordt gezien als iets negatiefs, hè. We hebben hier een relatief onschuldige eh voorbeeld van een ehm van een tips of eh suggesties voor een dagje uit. Maar als je goed kijkt, dan zie je dat helft van eten en drinken eigenlijk ongezond is voor kinderen. Dag je uit. Eh in iets minder onschuldig voorbeeld van reclame voor energiedrankjes. Eh artsen en eh maatschappelijke organisaties die roepen al jaren hoeschadelijk dit is en hoe wij moeten stoppen met reclame maken gericht op jongeren voor energiedrankjes. Eh eh is echt ehm heel ongezond. Laatst heb ik laatst heb ik dus gelezen dat het niet alleen fysiek, maar ook mentaal schadelijk is voor jongere mensen. En nou ja, die zijn echt fantastisch in marketing hoe zij dat doen. Ehm dus eh en dan heb ik hier dit voorbeeld nog van KFC. Die hebben een smart restaurant. Nou, dan kom je in een restaurant. Is gelukkig niet in Nederland. Die gaan jou scannen met eh met de camera's. Eh zienjouw eh eh geslaagde leeftijd, gezichtsuitdrukking enzovoort. En dan krijg je gepersonaliseerde suggesties [gelach] gericht. Niet om op gezonde gezondere keuzes te maken, maar uiteraard om meer de de hogere bestelwaarde om meer te kopen. Als je terugkeerende klant bent, dan zie je ook nog eh wat je laatst hebt gekocht. Nou, dit is dus hoe marketing vaak ook werkt. Toch ben ik hier niet om een eh marketing om nog een slechter image te geven, maar ik werk voor een lekkere marketing en customer experience. Ehm ikkan marketing ook voor het goede gebruiken. Dat noem ik hier marketing for good of een ethisch marketing. Want al deze trucjes, al deze inzichten kennis die we hebben, die kunnen we natuurlijk ook inzetten om mensen betere cursus leren te maken. En wat bedoelen we daarmee? Wanneer vinden we dat marketing good is? Nou, dan zijn er drie voorwaarden die wij eh die wij hanteren. Het moet het moet van betekenis zijn. Dus het moet waarde toevoegen aan de klant, maar ook aan de bredere maatschappij. Het moet duurzaam zijn,dus echt met respect voor aarde, voor milieu en eh toekomstige generaties. En het moet dus met respect voor mensen zijn. En daarmee bedoelen we niet mensen misleiden of trukken of enzovoort. Dus dat kan ook. En ehm nou in dat geval kun je dus ook marketing inzetten voor goede ehm voor het goede. Dus in dit geval heb ik hier een voorbeeldje van een ehm van het broodverhaal. Dat is een campagne van Nederlandse Bakrijscentrum. Nou, brood heeft, ik weet niet of ik het nu mag zeggen, want het is eigenlijkalleen maar koolhydraten bijna, maar [gelach] maar wel eh ja, het was wel een slecht imago gekregen, hè. En eh ehm nou hier hebben zij dus eh hier proberen ze dus eigenlijk weer de de kennis ook een beetje de enthousiasme en positieve gevoelens op te roepen met meerdere campagnes om mensen weer nou te herinneren dat brood ook een gezond alternatief kan zijn. Ehm en eh dan heb ik hier een voorbeeld van het milieu centraal voor een eh campagne die gaat over switchen van eh van eh vlees naar plantaardigealternatieven. En eh die zijn overigens makkelijke voorbeelden van Marketing for Good, want dat is zijn het is niet voor de merk eh producenten zelf, maar door maatschappelijke organisaties. Dus dat maakt extra makkelijk. Maar die is een mooi voorbeeld dus waar je hele makkelijke suggesties krijgt voor je maaltijden om te vervangen met tofu of peulvruchten. Dus dat kan ook. Maar het is natuurlijk niet zo makkelijk dat marketeers ons ehm of ja, nou ja, marketers kunnen ze ons proberen te verleiden uiteraard, maardaarvoor moeten ze de consumenten heel goed begrijpen. En ehm nou we weten vanuit de consumentenpsychologie en ik denk dat die ook heel interessant is voor jullie om om te relateren naar Ja. ja. of over jezelf en je eigen keuzes na te denken. We weten dat er drie eh elementen nodig zijn om het gedrag te veranderen. Dus om bijvoorbeeld gezondere keuzes te maken. En dat eh is de capaciteit, dus onze kennis over wat is eigenlijk goed eten of wat zijn goede keuzes, maar ook de vaardigheden. Dus het koken, het kunnen vinden en hetkunnen voor breiden bijvoorbeeld de gelegenheid. Dus we moeten de fysieke gelegenheid hebben. Dat betekent er zijn genoeg producten in de winkel of waar je ze ook haalt of thuis in jouw snackschap voor de avond als je iets eh iets wil snacken. Maar je hebt daar alleen maar gezonde dingen en dat eh maakt het lastig. Eh uiteraard genoeg geld. Dat eh speelt ook soms een rol. Dat is ook eh onderdeel van de gelegenheid, maar ook de sociale omgeving. Dus eh genoeg mensen in je omgeving die bijvoorbeeldvegetarisch eten of eh ehm nou ja of eh gaan mee in de hype van proteïnen of eh of een andere. En dan hebben we het nog over de motivatie. Dus eh ja eh geloven we eigenlijk dat het goed is? Geloven dat dit een beter product is, maar ook hebben we daar goed gevoel eh bij. Ehm nou een paar voorbeelden hoe dit dus toe eh toegepast kan worden. Die eerste heb ik al laten zien, die old me new me. Wat daar echt mooi aan is, want bij de capaciteit gaat dus om kennis. Ja, de hele avond is ook kennis hè, dat wij metons met elkaar praten over wat is nou gezond. Maar het gaat ook over de vaardigheden. Dus het kunnen koken met plantaardig is al genoemd, is niet voor iedereen zo simpel. Vaak denken mensen: "Oh, we moeten heel nieuw recempen." Nou, dit is een mooi voorbeeld van ze kunnen het heel makkelijk maken en daardoor de vaardigheid eigenlijk de capaciteit vergroten. Of nou ja, heel simpel boekje, sorry, het is een beetje dus oude hype nu, maar [gelach] ik dacht nou, dit is het typisch voorbeeld vanvier weken stappenplan de recepten. Je hoeft er niet eh heel veel over na te denken. Ehm als we het hebben over gelegenheid dacht ik nou dit is een eh mooi voorbeeld is hoe dat vaak goed hoe de apps en de trends die goed werken die hebben bijvoorbeeld eh een community. Dus weight watchers. Ik wil daar me niet de weight watchers promoten eigenlijk is niet zo'n goed voorbeeld maar [gelach] weet ik niet maar eh maar die hebben echt een goed eh dat is echt een goed voorbeeld van hoe zij de de socialegelegenheid dus de steun van anderen, inzetten om mensen de goede richting te duwen of te helpen hè. Dus er zijn eh mensen die jou helpen en met wie je kan overleggen en en tips vragen. Maar ook de fysieke gelegenheid eh bijvoorbeeld de Health Food Wall heeft iemand die al gezien op Schiphol inderdaad. Ik heb hem nog niet gezien, maar ik begreep dat hij in Amsterdam is op meerdere plekken. Onder andere ja, dat is dus een snackutomaat met gezonde alternatieven. Dus dat is echt de fysieke gelegenheid om goede keuzes temaken. Ehm en dan hebben we het nog over die motivatie. En dan ga ik toch wel terug naar dat voorbeeld wat ik al heb laten zien, omdat eh ik dat best een leuke campagne vind. Eh het gaat over de motivatie om het oordeel te veranderen. Dus nou in dit geval zeggen ze: "Nou, in brood zit eigenlijk ook wat eiwit, dus echt wel nou ja, overtuiging op eh rationeel niveau, maar ook die emoties, want eh kijk naar een eh leuke leuke eh leuk plaatje van een kinderverhaal of liefdesverhaal." Dus ja, dat is ook welheel belangrijk. Mensen kunnen die iets geloven dat het beter is, maar als daar gewoon slecht gevoel bij hebben, dan werkt dat dus niet. Dus deze pakken beide onderdelen of beide elementen. Nou en dan kom ik bij dat laatste hè en denk je nou dat is helemaal nog niet benoemd. Nou ehm niet ik was het niet vergeten. Het is onderdeel van motivatie en dat is eigenlijk ook de meest belemmerende van al mijn onderzoeken is het meest belemmerende factor om eh betere keuzes te maken is dus die automatische motivaties. Dus dieroutines en die patronen. Dus eh ik eh doe onderzoek bij consumenten bij volwassenen en het is zo lastig om die voedingspatroon te veranderen. En inderdaad bij sommige evenementen ik gaat samenwonen of ik krijg een kind of omz het nog wel. Maar eigenlijk is denk ik nou in mijn eigen inschatting 90% van wat je hebt geleerd bij in je gezin en dat maak je en dat kook je en dat eet je. Dus eh nou eh supermarkten proberen daar wat te doen. Bijvoorbeeld eh eh nou dan leggen ze bijvoorbeakt of Vega burger naast de reguliere ehnaast de reguliere vleeschap. Want dat maakt de mensen een beetje wakker, want jij gaat op automatisch piloot, maar denk je: "Oh, er ligt iets anders." snel. Dus dat zijn wel wat manieren. Maar goed, het kan dus op een goede manier. Maar wij zijn natuurlijk geen poppetjes die maar die maar doen wat de supermarkt ons opleggen. En wij hebben als consumenten best wel veel weerstand op ge opgebouwd, want wij weten hoe dat allemaal zit en wij hebben al heel veel misleidingen en inaccurate informatiegezien. Dus ehm het is ook wel eh goed om te begrijpen hoe hoe gaat het hoe gaan we om met boodschappen die ons proberen te overtuigen. En eh nou we weten dat eh of of die weerstand komt doordat we geloven van nou dit is bediging van onze vrijheid dus ik wil moet het zelf kunnen bepalen. Ik heb autonomie. Het kan komen. Het komt ook doordat wij geloven dat eh eh of dat we bang zijn dat we misleid worden. Dus wat als er niet klopt en dat wij eh weerstand hebben tegen verandering. Ehm dus eh wat dan? Wat dan als wij alsconsumenten zo denken? Nou, als wij dus een overtuigende boodschap tegenkomen en ik dacht eerst in de eerste instantie hoe kan ik dit eigenlijk mooi brengen? Want nu denkt iedereen van aan die foute reclame, hè. Dus ja, daar moet ik natuurlijk alert voor zijn. Ja, het gebeurt ook bij de goede reclame dus hè. Dus het gebeurt bij eigenlijk alle boodschappen zou ik kunnen zeggen ook die ons juist de kun willen helpen om betere keuzes te maken. En ehm nou we gaan dan bijvoorbeeld of wegkijken. Nou super makkelijk want ja ik ga het echtniet hebben over plantaardig eten en eh je ouders gaan niet hebben over plantaardig eten. Eh we gaan de bron betwisten. Ja, dat kom kan toch niet kloppen. Dat is toch een soort producent van Wega Burger wat die zegt dat kan niet kloppen. Dus we betwesten wat wat er allemaal gezegd wordt of wie dat gezegd wordt. En we gaan eh onze waarheid nog meer eh proberen te beschermen door met mensen te praten over ja, het is toch mij eigen keuzes en ja, ik eh weet je, jij weet jij gelooft mij ook toch? Jij denkt hetzelfde. Duswe gaan eigenlijk in op social media waar dan ook in gesprek over dat wij het toch goed weten. Ehm en dan hebben dus die eh communicatieexperts of marketing experts best een lastige taak om mensen eh de goede informatie te geven over bijvoorbeeld eh plantaardige voeding. Dus bijvoorbeeld of gezonde voeding, duurzame voeding. Ik probeer een beetje breed te trekken omdat zoals al genoemd werd, het is best wel complex, maar wij willen geen complexe informatie. We hebben eigenlijk een beetje simpel en wezeggen we willen eigenlijk alles wel weten over het algemeen, maar eigenlijk willen we daar ook niet teveel over lezen. Nou, helemaal niet in de winkel, maar ook niet thuis. Dus best ingewikkeld om de complexe informatie op zo'n manier aan te bieden dat de juiste informatie aangeboden wordt. Ehm polarisatie ook dat eh dat heb ik ook eh nou dat horen we heel veel bij ons onderzoek eh dat eh ja voeding is best wel beladen onderwerp, plantaardige voeding of maar ik denk ook proteïnen ofzo zijn daar is best wel mensen meningover. Dus gaan producenten soms ook dingen gewoon niet noemen omdat ze bang zijn voor negatieve reacties. En als laatste de kritiek en skeptisch. Nou, denk je nou, dat is toch wel goed dat we kritisch zijn. Ja, het is wel heel goed dat we kritisch zijn, maar ehm duurzame of goede producenten, goede merken, die rekenen of die kunnen rekenen op nog meer kritiek dan de nou de bad guys die zeggen: "Nou, whatever, ik maak gewoon eh ik maak gewoon hamburgers of ik maak gewoon eh fast food en ja, die koten niet omdatgezond is." Dus wat wij nu zien bij onze onderzoeken is dat eh organisaties die bijvoorbeeld al plantaardige producten maken en zeggen: "Nou eh dan gaan we communiceren dat wij gezonder zijn of dat het beter is voor milieu of wat dan ook. die krijgen een kritiek over maar je doet toch nog niet perfect. Dus ja, maar je gebruikt nog plastic of nou ja en en waar komen al die ingrediënten uit Nederland? Dus dat maakt het echt heel lastig dat mensen, consumenten de eigenlijk nou ja, we willen ze willenbijna dat het eh perfect wordt. Dus dan eh wil ik daar één mooie eh quote bij ehm nou ja bijpakken van ons laatst onderzoek met een communicatie eh professional van een duurzame voeding die zei: "Ik was het slachtoffer om een emmer water over me heen te krijgen omdat het moest lijken alsof het regende." Ja, jullie kennen die challenge, hè? Eh toen hadden we daarover eh een behind the scenes video van gepost en toen eh kregen we allemaal boze mensen dat we water verspielden. Dit was echt serieus gezegd, hè. Eh toendacht ik wel nou, nu gaan eh jullie echt te ver. Je moet alles goed doen omdat je een duurzaam merk bent. Daarom communiceer ik nu ook heel bewust over het feit dat waarom wij plastic gebruiken. Dus dat zijn echt de dingen die zij die zij wel eh tegenkomen. Dus ehm worden wij gemanipuleerd? Worden worden wij worden onze keuzes gestuurd door marketing? Dat was eigenlijk een beetje de vraag waarmee ik hier ben uitgenodigd of hebben wij toch wel een beetje zelf de reie in de handen? Ehm moet ik je antwoord op geven? [gelach]Eh er wordt heel veel chemist marketing wat mijn bedrijf wordt tegenwoordig ook heel veel afgerekend op wat ze doen met nieuwe een nieuwe wetgeving en met social media en andere drukmiddelen. Wij hebben toch de regie zelf in de handen. We maken het soms onszelf ook moeilijk om betere keuzes te maken of juist makkelijk om nog te te nou ja verdedigen waarom we nog niet de juiste keuze hebben eh kunnen maken. Dus eh ik zou zeggen dat de verantwoordelijkheid toch ook heel erg bij ons ligt. Ehm ja, [gelach] in het kort.Ehm en ieder geval ik heb nog één reclame voor jullie. Eh dus eh die wil ik nog laten zien, want dat is wat mij betreft een voorbeeld van marketing. En daar is een reclame. Ja, zijn nou marketing. Ehm en eh nou ik heb die eh hierin geplakt omdat ik ehm het eigenlijk eh wil jullie zelf aan het denken zetten of dit een goede of slechte marketing is. We hadden een beetje over slechte marketing. Goede marketing. Helpt of is dat eigenlijk wat iets wat we niet moeten willen? En ik ga niet mijn mening delen.[gelach] [muziek] Psychologists call it chose over a state when the brain is faced with an overwhelming number of options [muziek] and struggles to make a decision often ending the a smart a uses proprietary food topic modeling to narrow down the options [muziek] and present a data report of what the eye concentrated on the most theccious mind is craving the [muziek] user inovature eyes even the experience on social media giving the [muziek] harcus order for more accurate [muziek] and [muziek] Nou, dankjewel.Dankjewel. [applaus] Dan ben ik toch eigenlijk wel benieuwd of dat er hier mensen wat over wat willen zeggen. Is het trouwens echt? Ja. Nee. Ja. Hè? Oh, wat erg. Eh ik loop Ja, dat is mijn mening. Dat is mijn persoonlijke mening. Mag ik aan jou vragen wat je hiervan vond? Ehm nou, hier is ontzettend veel mis mee. Ten eerste heet het de hunger. Hoe heet dat nou? De hunger station. Ja, sowieso dat we honger er zo in verwerken en dan dat je je het je gezicht wordt met AI herkend en getraind ook verkeerd.En ik denk dat dit niet een hele bewuste keuze, gezonde keuze is die je eh maakt met deze app. Maar die app kan wel voor jou een gezonde keuze maken. Ja, maar hij gaat op je cravings af, dus ik denk nou niet ik denk dat jij eh misschien liever elke dag een pizza eet dan eh dan gezond. Dus eh als dat z voor je honger hebt, denk ik. Ja. Ja. Ja. Eh dus nou het lijkt mij geen eh geen goede app. Mag ik het ook aan jou vragen wat je ervan vindt? Ja. [gelach] Nou, wat vind je ervan? Nou, het blijft wel altijd een heelinteressant onderwerp en eh ik denk dat heel veel uitmaakt de omstandigheden waar je in leeft. En dat eh is waarschijnlijk heel bepalend. Zou je dit zelf gebruiken? Wat zeg je? Zou je dit zelf gebruiken? Nou, ik ik ik kies daarin gewoon mijn eigen weg en eh wat wat gewoon bij mij past. En dat dat is eigenlijk het belangrijkste en eh ik hoop dat er voor iedereen zo geldt dat eigen weg en vinden. Mooi. Dat is een goed spiritueel advies ook een beetje. Vind je eigen weg? Of dat nou met een AI app is of niet. Ikben heel benieuwd wat jullie hier aan tafel hiervan vinden. Peter, wat wat gaat er door je heen? Nou, het is wat ik dacht eigenlijk is het idee is best goed, hè. D is ook goed verkocht. Eh maar ik ik vrees dat ons brein ongeveer zoiets is als AI zelf. Ik bedoel wat daarin zit is er al ingestopt door die marketing. En dat ga je zien, want ja, wat is mijn craving? Dat is die suiker en noem maar op. Dus dat is dan ook wat er besteld wordt. Ja, dat is een zelfbevestigend eh systeem. Ja, dus de marketing beïnvloedthoe wij denken. Vervolgens gaat de marketing kijken naar hoe wij denken en komt er gewoon de marketing uit. Ja, wij zijn het slachtoffer zou ik bijna zeggen. Maar ja, dat dat moeten we juist keren. Ik zou eh op willen roepen tot eh voor preventie en jouw krachten inzetten. Laat het kabinet jou inhuren en zorgen dat er een revit komt. Ja. Nou, er zijn wel onderzoeken hè naar het naar het brein. En dan leggen ze mensen in een emmer scan en die laten ze dan eh lekker zoet en vet en eh zien en dan zie je die hersenen die kleuren rooden dan laren ze laten ze een portie slaan slaan zien en dan gebeurt er niet zoveel in die hersenen. En dat is precies wat je hier ook ziet hè. Het eh het kleurt aan op datgene wat nou ja waarvan wij waarvan vet eh suiker zout. Dat dat hebben we geleerd dat dat eh snelle calorieën zijn. En dat is nog uit de tijd dat we moesten vechten om ons eten te hebben, hè. Dat we dat we jagers waren. En dan dan was het belangrijk om dat te krijgen. Maar daar slaan daar slaan onze hersenen nog steeds op aan.We lopen eigenlijk als jagers door de supermarkt. Ja, eigenlijk wel nog steeds. We hebben we hebben de jagersbrein en en eh ehm en dat is in deze tijd dus niet meer nodig, maar dat leidt wel tot de verkeerde vleesfdeling. Ligt er wel een beetje aan ook welk tijdstip je er doorheen loopt. Ik zei net ook al van je moet op tijd bestellen. Ik moest ook denken aan eh ik was vorige week ook zat ik ook in een panel, want het ging dan ook over gezonde keuzes. En er was iemand van de eh grote keteraar en die zei: "Ja, wehebben allemaal gezonde opties." Z die mensen zeggen dat ze dat willen, maar als ze eenmaal in die kantine staan, dan kiezen ze toch d dat andere. Maar dat omdat ze op dat moment honger hebben. Dus ik ze hadden we toen nog over na afloop, maar misschien moeten ze 's ochtends die bestelling plaatsen en dat ze dan 's middags gewoon dat krijgen. Dan hebben ze veel vaker denk ik toch die gezonde keuze gemaakt, want we willen vaak wel gezond. Maar ja, als we dan met honger gaan scrollen, ja, dan gaje dan denk je: "Ja, die saladeer salade nog die andere keuze." Lenka, ik ik mag ik jou nog één vraag stellen hierover? Ik ben benieuwd. Dit gaat natuurlijk heel erg over hoe marketing ons beïnvloedt, maar hebben wij ook wat te zeggen over de marketing? Dus zit daar een soort regie in terug? Ja. Ja, wij hebben wij hebben als consument zeker genoeg regie. Het wordt vaak niet zo gepercipieerd, maar ja, het eh wij kunnen als consumenten, marketeers of organisaties wel eh zover krijgen dat zij ehm ons eh ja helpen omgoede keuzes te maken. Eh dus als we even minister president Lenka van Riemsdijk aan het woord laten, hoe zouden wij vervolgens hier de marketeers moeten verleiden om gezondere keuzes voor te schotelen? Nou, wat moeten ze kopen? Onze portemonnee praat voor ons. Ja. Oké. Nalieveld. Wow. Oké, we zijn bijna aan het eind van ons Nee. gesprek. Oh, wat voor plannen heb jij nog, Peter? [gelach] Wat jammer. Ik denk dat het goed is om iedereen hier en de mensen thuis naar bed te laten gaan met een gerusthart, zodat zij morgen niet als jager, maar als verstandig wezen door de supermarkt kunnen lopen. Ik wil van jullie alle drie een laatste slotwoord. Hou het binnen 30 seconden over wat jullie nou willen meegeven over gezonde voeding. Peter, ik begin bij jou. Nou, ik zeg tegenwoordig heel vaak tegen mensen eh dat als ze naar de supermarkt gaan dat ze dan zich van tevoren moeten voornemen om geen producten te kopen die verpakt zijn. En dan wordt het heel erg moeilijk. Dat snap ik. Dan kan je maar dan ga je wel met een hele andereblik naar die supermarkt. En dan ga je heel anders door de rijen van de supermarkt heen en je gaat anders naar producten kijken. Probeer het maar zou ik zeggen. Want alles wat in verpakking zit is slecht. Nou eh het is in ieder geval verwerkt en eh sommige ik bedoel komkommer zit ook een eh folietje omheen. Dat hoeft niet per se slecht te zijn. Maar je gaat anders kijken naar de supermarkt. En wij kunnen wel roepen 80% is ongezond. Maar ja, dat helpt niet echt als mensen rondlopen, want ze weten heus wel datchocola misschien toch niet helemaal Maar alles wat verpakt dus trend eh niet verwerkt, vers eh gewoon producten die je nog moet snijden. Ehm kies daarbij voorke voor. D is altijd een betere. Wel lastig met die pulvruchten dan hè. Ik snap het helemaal, maar [gelach] ik probeer alleen make fresh great again. Job, wat is jouw advies? Nou, ik heb erover zitten nadenken. Ehm eh en wat ik bijvoor wat ik mijn zoontje van inmiddels acht eh zoon moet ik middels zeggen ehm eh probeer mee te geven is miss hetalgemeen dat het een beetje over patronen, maar het is ook wel een beetje functional. Ehm dat als je iets gaat eten of nou een maaltijd of een beetje een eh wat groter tussendoortje is eh ik zeg tegen hem altijd je eet niet alleen eh voor je voor de lekker, maar je eet voor je voor je voor je gezondheid. Dat zijn dan zeg maar hè eventjes op het bord zijn dat dan de groentes voornamelijk, maar kan ook andere dingen zijn. Eh voor je kracht. Nou, dat zijn dan de eiwitten. D is dan de eiwitbron. Kan ook van alles zijn. Ehm en dan nogvoor energie. En dat is meestal dat is eigenlijk heel basic hoe hoe maaltijden altijd geweest zijn. En dat is op zich best wel een handige mate om van ben ik nu een beetje voedzaam aan het eten? En eh nou ja, dat dat heeft hij nu in zijn hoofd en eh hopelijk jullie nu ook allemaal. Boem. Indoctrinatie. Marian. Ehm de schijf van vijf is er slecht nog niet. De hele heleboel mensen vinden het eh ouderwets en dat weten we toch allemaal al lang. Maar er zit eigenlijk heel veel heel moois in de schrijf vanvijf. Dus eh dat wil ik toch meegeven. Kijk daar eens goed naar wat erin staat. Is ook op jongeren, ouderen eh vegetarisch hè. Er zijn allerlei adviezen en ehm je mag best een keer uit de uit de bocht vliegen. Alleen als er te voor staat dan moet je eh hè dan moet je opletten. Maar ehm ook ongezond moet je zeker af en toe even lekker doen en er vooral van genieten. Hm hm. Af en toe een lekker patatje met zeker. Maar wanneer is het nante als je het iedere dag doet. Als je iedere dag een patatje met eet eh of alsje ehm hè dan is het te Maar ehm hè hè ook dat hoort erbij hè. 80% moet gezond zijn en die 20% heb je ruimte. En geniet geniet daar er dan ook van hè. Want als je alleen ik weet in ieder geval zeker als je zegt ik eet alleen maar gezond dan komt er een moment en dan ga je over die schreeven zeg je ik heb ik ben nu toch aan het zondigen en dan ga je helemaal helemaal los hè en dan is de deksel ja dan is eh lijden in last hè. Dus ehm geef jezelf ook die speelruimte om om gewoon het af en toe ook te genieten vandingen die wat minder gezond zijn maar wel heel lekker. Dus schrijf van vijf, maar speel af en toe. Eh eh jij zei: "Kijk naar een gebalanceerd bord en jij zegt: "Wil je het nog één keer halen?" Vers. [gelach] Ik wist het wel hoor. Ja. Nee, niet verpakte dingen. Ik kijk ook even naar de zaal. Hebben mensen vragen voor onze experts? Dan is dit het moment om je hand omhoog te steken. Ik heb jullie al aan het woord gelaten. Daarter. Ja. Waarhanden, wat is jouw vraag? Ehm nou, ik zie online ook wel veelvoorbij komen ehm van influencers die zeggen: "Je hebt ook twee verschillende soorten vlees." Dus je hebt bewerkt vlees en je hebt onbewerkt vlees. En dat onbewerkte vlees en dan vaak ook nog eens gras gevoerd is dan zo slecht nog niet. En ik ben wel heel benieuwd naar jullie mening daarop. Want bij mij is het nu een beetje overgekomen als eh vlees eten is een beetje een cheat day. Maar is dat ook zo? Als je de gezonde versie van vlees kiest volgens de influencers dan hè? Nou, we kunnen wel heel goed onderscheidmaken tussen aanbevelingen binnen vlees. Eh we hebben een hele duidelijke richtlijn dat eh je minder rood vlees en minder bewerkt vlees moet eten. Wacht, draai maar om, dan kun je in deze microfoon praten. Dat is eh eh leuker. Ja, dat is een dat is aardig, hè? Ja. Ehm de de daar zijn we heel duidelijk onderzoek wijst het ook uit dat rood vlees, veel rood vlees eten of bewerkt vlees, dat geeft gezondheidsproblemen. Dus dat raden we sowieso af. Eh kijk je naar eh kip, dan is het al weer wat iets neutraler. Eh heeft ook een iets ietslagere impact. Eh dus er is echt wel onderscheid te maken tussen vleesoeten. Nou die wordt nou ik kan hem bijna niet krijgen, moet ik e zeggen. Ik hou ik hou ik hou ik hou over leven, maar eh de krijg ik bijna niet te pakken. Maar orgaanvlees ja hm ik ga het niet heel erg promoten omdat er ook veel verontreinigingen in zitten en veel cholesterol vaak, maar ook wel weer heel veel vitamines hè. Ja, maar dus het is heel eh bijvoorbeeld er is ook een limiet aan bijvoorbeeld vitamine A wat er teveel inkan zitten. Dus ehm orgavel vind ik een lastige om zo algemeen eh te roepen. Maar die andere die is onbewerkt vlees is helemaal uit de uit de aanbevelingen sinds vorige week. kan echt niet meer. Nee. Dus eh het bewerkte vlees is gewoon niet meer doen is de laatste aanbeveling. Maar het is inderdaad wel zo dat eh ja, vlees is soms wel een makkelijke manier om aan bepaalde eh nutriënten als ijzer te komen. Daar moeten we ook niet eh te spastisch over doen. Eh alleen als je dan een bepaalde ik kan natuurlij ikweet niet welke influenzers je nu specifiek over hebt, maar eh die kijken dan ja, maar vlees is goed en dan moet je gewoon alleen die niet. Maar ja, op een andere soort schaal dan kan je nog steeds verder naar de andere kant op schuiven. En als je het echt overall gezonder, dan kom je toch echt wel vaker in de plantaardige hoek uit. Eh als je naar de chronische ziektes kijkt, zeg maar, de kans daarop. En daar baseren die richtlijnen zich grotendeels op. Ik zit zelf een beetje in de Holfood hoekeh waar ik dan een beetje nu me in aan het verdiepen ben. En dat is inderdaad zoveel mogelijk eh producten zonder verpakking. Maar ik vind dat die influencers die dat nu een beetje promoten dus wel ook nog best wel wat vlees promoten. Dus dat die shift zie ik nog niet helemaal naar plantaardig gaan. Eh het is niet dat zij dan zeggen dat bij alles moet je vlees eten hoor, maar eh zij zeggen dat er wel ook echt wel degelijk best wel wat voordelen zitten aan onbewerkt vlees eten. Nou, dus daarom was ik er benieuwd naar.Ja. Nou ja, dat ging net dat ook noemde dat het een makkelijke manier is dat ze zijn ook zijn ook is discussie over de eiwitkwaliteit. hebben niet zoveel over hebben het niet concreet benoemd in de vanavond, maar eh heel simpel gesteld is vlees eh en zijvel is eh is precies die kwaliteit die we wel goed kunnen gebruiken voor onze spieren. En voor plantenaardig moet je het een beetje combineren. Nou, als je divers plantaardig eet, kom je daar ook wel mee. Maar het is wel een makkelijke manier om eh en alleen de discussie isdan vervolgens eh als je het hebt over die hart-evaatziekte en kankerrisico's, ja, dan kom je toch ook wel weer kom je toch weer weer meer bij die plantaardige producten uit. Eh en ik denk dat we elkaar best redelijk het is heel erg gepolariseerd en veel veel van die influencers zit ook toch ook wel weer als je dieper graaft ook wel weer een politieke motivatie onder. Soms ook weer in zit ook een industrie achter kan ook hè. Ehm maar uiteindelijk vinden we elkaar in dat het eh als je het weet tecombineren op bepaalde manier met gematigd met vlees erbij dan dan gaat het niet zo mis hè. Dan hebben we het over dat die worsten dat we die wel weg kunnen doen. We moeten helaas bijna afronden. Ik Er is nog ruimte voor één vraag. Dus als iemand nog een hele prangende heeft schiet die vinger de lucht in. Ja. Ik was benieuwd of glutenvrij eten een hype is. Nou vind ik niet. Het is gezondheidsgerelateerd. Dus eh als je echt gluten overgevoeligheid hebt dan dat was altijd al zo toch aangetoond gluten overgevoeligheid daarmoet je medische testen voor ondergaan. Eh dat is zeker geen hype, dat is een ziekte. Ehm er is ook wel een hype eh dat je eh dat mensen zeggen denken: "Ik ben overgevoelig voor glut en nu eet ik een tijdje wat minder brood en nu voel ik nu voel ik me beter." Hè? Ehm ik denk dat echte glutenovergevoeligheid moet je laten testen. Sommige mensen zullen wellicht wat meer reageren op gluten dan anderen. Maar soms is het ook net soms is het ook eh iets wat er door elkaar heen speelt hè. Dat er iets anders in de granen is waarmensen moeite mee hebben, waar hun lichaam moeite mee heeft. Ook dat het soms is. Maar een heel klein aantal mensen die echt glutenovergevoelig zijn medisch hè. de de ziektesholiakie en de rest ehm ja valt over te debatteren, laat ik het zo zeggen. [gelach] Er is geen We hebben we zijn anderhalf uur met elkaar in gesprek geweest. We zijn nog steeds niet klaar. Ik denk dat dat eh één ding vooral aantoont en dat is dat dingetjes die je op TikTok of Instagram voorbij ziet komen lang niet altijd juist hoeven te zijn. Want voeding iscomplex en ingewikkeld en daar moet je gewoon heel goed naar kijken wat voor jou nodig is. Daarmee wil ik deze avond afronden. Mag ik een applaus voor Marian de van der Schuren, Piet, Job de Vriese, Peter Wijs en Lenke van Rindwijk. [applaus] En ook nog een heel groot applaus voor programmamaker Sylvia Vechter, de techniek. [applaus] en voor regieorgaan CIA waarmee eh de samenwerking is ontstaan tussen met de Bali. Applaus alsjeblieft. [applaus] En een heel erg groot applaus voor jezelf. Dank jullie wel voor het komen.[applaus]