Nesta fermosa tarde de temporal coroñés vou ler uns fragmentos do libro de ensaio Carvalho, sempre alustres de vida e obra. O volume inclúe unha parte miña, unha bibliografía sobre Carvalho Calero, e un estudo de Luís García Soto sobre Escorpio. Tamén contén, por vez primeira, dez fotografías inéditas feitas por Luís García Soto a Carvalho no seu despacho na Facultade de Filoloxía, a finais de 1998. Paso entón a ler uns fragmentos sobre a súa vida. En 1933, don Ricardo convértese en funcionario do Concello de Ferrol por oposición e pouco despois casa con María Ignacia Ramos X, coñecida nos seus anos de estudante en Santiago e compañeira inseparable. Ao mesmo tempo, realiza como alumno libre a carreira de Filosofía e Letras, que remata en 1935. En xullo de 1936, á espera da súa primeira filla, desprázase a Madrid para presentarse a oposicións de catedrático de instituto. Entre os seus compañeiros están Isabel García Lorca, Laura de los Ríos Giner, Gonzalo Menéndez Pidal Goiri, José Crescente Vega, Jesús Ferro Couselo e María Zambrano. A listaxe dos aspirantes declarados aptos figura na Gaceta de Madrid de 1936. Nese momento prodúcese a sublevación militar contra a República, dando comezo á Guerra Civil, na que Carvalho participa activamente defendendo a legalidade. Primeiro en Madrid, no famoso V Rexemento, logo en Valencia, onde trata con Castelao e Ramón Cabanillas, e finalmente no exército de Andalucía. Ao rematar a guerra en 1939 coa vitoria franquista, é procesado por auxilio á rebelión, xulgado e condenado a doce anos de prisión. Aurora Marco documenta por vez primeira os motivos desta condena no Foucel e Roncel de 1992. Como o propio Carvalho indicou, a pena foi de reclusión maior, doce anos e un día, que inicia no cárcere de Xaén. Debido ao elevado número de prisioneiros, en 1941 é liberado condicionalmente, mais a pena non se extingue até maio de 1963, vinte e catro anos despois. Regresa a Ferrol, coñece a súa filla de cinco anos e traballa no ensino privado, pois a condena impídelle exercer en centros públicos e reincorporarse ao Concello. No curso 1965-66 a súa vida dá un xiro: recibe o encargo de impartir lingua e literatura galegas na nova sección de Filoloxía Románica da Universidade de Santiago. As oposicións de 1936 interrúmpense entón e, vinte e nove anos despois, finalmente aproba e convértese, no mesmo curso, en profesor do Instituto Feminino Rosalía de Castro e tamén universitario. Por primeira vez, con cincuenta e cinco anos, pode exercer no ensino público. Instálase en Santiago, completamente entregado á docencia universitaria, sentíndose plenamente integrado e en harmonía coa universidade que sempre considerou a súa nai intelectual. Como sinala Aurora Marco, Carvalho non deixaba indiferente ao alumnado; fóra da aula era cordial, e moitos mantiveron contacto epistolar ou persoal durante anos. Tiña gran capacidade de conectar coa xente nova, grazas ao seu espírito liberal e aberto. Os seus alumnos lembran detalles como os seus lentes, o reloxo de peto que María Ignacia lle regalou ao casar e que estivo gardado en Madrid durante a guerra. Este reloxo estivo exposto en 2020 na exposición organizada polo Concello de Ferrol no ano adicado a Carvalho. Paso agora a ler un fragmento de narrativa, moi distinto do anterior, con misterio e protagonizado por rapaces de entre 10 e 15 anos. A historia reivindica o tempo libre e a autonomía da mocidade. Comeza cando saen en bicicleta e deciden visitar unha nova tenda chamada Rosmaninho, moderna, coma unha boutique. Alí reflexionan sobre a igualdade no vestir e os dereitos conquistados, mesturando humor e reflexión. Menciónanse costumes de distintas culturas e continentes. Ao observar unhas persoas que viran o día anterior, comezan a xerar intriga e teorías. Mais o tempo apremia e deben ir á estación recoller a súa curmá Lelia. Tras emotivos reencontros e preparacións, deciden visitar ao día seguinte un muíño vello, sen dicir nada a ninguén, para descubrir que misterio se agocha alí. Cansos, regresan e caen durmidos coma pedras.
