Vou ler un texto do verán de 2023 que está aínda sen publicar en ningún libro e que fai referencia a un espazo que me parecía moi suxestivo para contar unha historia de dúas personaxes. Os ollos da noite. Un. Vai a cabadiña, xa non é o que era, o tempo achicouna, son demasiados anos, custa levalos ao lombo. Lembro a primeira vez que a vin. Impresionante como era ela baixo o luar. Agora está a se consumir. Cada vez vai a menos. Chegará o día que non estará. Só ficará o seu recordo. Gadaíno en min coa mesma vontade de permanencia ca ela. Dous. Uníunos a soidade anoite. Foi doado dende o minuto cero. Sentou ao meu carón sen decidir cousa. Tres. Correcíame da vida naquel banco desfeito, nunca pensei que alguén viñese a compartilo. O primeiro acompañaba o noso silencio calado, despois desterrámolo con verbas miúdas e fondas. A superficialidade non vai con nós, demos ben niso, tal cal nos afectos. Non preguntou de onde viña, mais lé acorda a miña pel. Iso vale chavida, cando o saúdo é: de quen ves sendo? Pero ela non precisa documentarse, non ten papeis. Coa súa ollada ve o esqueleto de soños que te aluma por dentro. Ten esa valencia e tantas outras. Catro. Tampouco falamos de nós. Semellaba espinhento demais. Comezou ela a conversa. Intrigante. Aí está, resistindo o abandono, foi toda luz, un faro resplandecente, toda beleza arquitectónica e modernidade. Agora é unha fermosa ruína a piques de desborrallarse. Espectacular, merecía ser vítima da historia do século XX. Triste por vir para a xoia de Dionisio Tenreiro e Peregrín Estellés. Púidome a curiosidade, erguei a cabeza para vela, eu que non lembraba facer tal, e non volvín agachala para falarmos. Só había unha referencia posible: a mansión en simbiose coa maleza. Chegoume ese engado para descubrila. Desafiando o tempo, escintilante baixo o luar, enlizada coa voráxine vexetal, coa inmensa voracidade do lume, outro intruso reincidente, manténdose en pé misteriosamente, dous ollos inmensos en fite dende o teiro, outros dous respondéndolles ao meu carón. Tiven boa man na miña escolla. Era un dos seus postos de vixilancia. Tiña traza de velala atesourando imaxes. Fixera a conta atrás do seu albaroque fúnebre. Rexistrar con fidelidade o proceso de acabación. Belo paraíso de privilexio, garda unha memoria terrible, por iso ninguén a quere salvar. Condena o seu servizo á causa, do esplendor a todo o movemento, da multitude ao rosario de espectros. Ela non abandonou, míraa coa tenrura doída, tamén cun aquel de desasosego, cunha inquedanza mansa na espreita. Souben o valor que lle daba por ese aceno, non se acompaña a caída da paisaxe allea. A loita era a morte, a medida: quen sobrevivía a quen. A aurora queda lle pouco, reborda o meu peito ao dicilo. Percorre xa o camiño cara ao etéreo, en danza co eco de música de baile. Tras cruzar os inéditos arcos apuntados, verá de novo o lucernario e os mosaicos. Eu asento este seu legado. En breve serei a súa sucesora. Herdarei o cargo de vixía do Grasal. Insúa, un esqueleto escintilante na noite. Ela será unha luciña máis no firmamento. Xerarei os seus ollos fronte á súa eterna rival. A nosa cita nocturna perpetuarase para sempre. Como Lila me chamo. Diario de Traballo. Non busques a sombra detrás de min, lévoa dentro, sujeir jamat, ruptura en racimo. Século XIX. Muller número un, Maruxa. A contraluz transloce o teu corpo, vas á travesa dun alpendre, o pano de flores cuberto, anoado no curuto. Tes a pel moura como a terra que traballa a veresa. Non hai bágoas abondas para ti, non hai, muller, xustiza nin vinganza. A perda ten o nome que ti lle deches ao nacer. Eras case unha cativa daquela. A fame non sabe de nomes nin de prantos, non lle atopa substancia. Colle o que precisa para manterse, sempre ten que elevar á boca. O loito véote ás alancadas sobre fondo escuro para mudarche o pano. Non hai vida, non hai mudanza posible, nin xustiza, nin vinganza. Século XX. Muller número dous, María. A contraluz debúllase o teu perfil ao pé dunha fiestra. O pano branco sobre branco anoado no pescozo. Ollas a cegas a rúa salvaxe, a máscara da vellez enxouta as bravas. Non hai bágoas abondas para ti, non hai, muller, xustiza nin vinganza. A perda ten o nome que ti lle puxeches cando naceu, non houbo tempo para máis cariño. A barbarie non sabe de nomes nin de prantos, atragoase con eles. Prefire os números que medran exponencialmente. Non hai corpo do delito, nin sangue do meu sangue. Só un mar de ausencia. Non hai esperanza posible, nin xustiza, nin vinganza. Século XXI. Muller número tres, Marian. A contraluz desde Buxa está envolta nun rebuliño de terra. Leidade de pano verde oliva, cabeza e pescozo cubertos. A túa silueta emerxe sobre as ruínas das tendas, esqueleto inhabitábel do desterro. Non hai bágoas abondas para ti, non hai, muller, xustiza nin vinganza. A perda ten o nome que ti lle puxeches ao nacer, ese detalle menor. O masacre non sabe de nomes nin de prantos, exerce na impunidade. En terra viva a historia, que é o seu relato, mentres se executa a memoria. Só isto ten pé, fogar de ti mesma, terman de ti a rabia e a dor, sempre en feminino. Non hai mudanza posible, nin xustiza, nin vinganza. Coda. A xusticeira. A perda ten o seu nome, como puido ter o teu. Nada se me vai en coñecer as vítimas. Que parvada, escoller nomes para a perda, e lesir soleteando felicidade a palabra xusta para nomear o que che vai ser arrebatado. Cativa a forza do antropónimo, receptáculo absoluto do efémero. Dígocho eu, coa cabeza tamén cuberta desde a noite dos tempos, sempre en feminino, como a precariedade, a miseria, a barbarie, a fame, a impunidade. E si, son eu que encolgo e descolgo, tezo e destezo o ceo, a nai que o cobre de estrelas coas súas puntadas irregulares. Son todo, reclámasme con ansia, eu son, mírame ben, es outra muller cuberta, a que un día te fará libre.
