Quero compartir con vós algúns dos poemas dos meus dous últimos libros. Vou comezar cunha lectura do poemario Tundra, que foi premio Fiz Vergara Vilariño. Agardo que me acompañedes nesta viaxe. Caderno de campo. Notas previas. O poema podería ser unha expedición simbólica, de cervos e lagos xeados, romántica na construción dun escenario nórdico, de paisaxes arcaicas. Pero a neve irá cubrindo as pegadas, como nos contos onde un ser desvalido extravía o camiño de regreso á casa nunha noite de inverno. Abandonar a casa presupuxo unha esixencia lingüística, botarse fóra dos lindeiros, sentir cada palabra como unha experiencia física lonxe dun deseño cultural previamente establecido. Sentir o medo a camiñar sobre o xeo, a desorientarse entre a néboa, a non atopar refuxio contra a agresión do descoñecido. Na mochila levar as preguntas imprescindibles, non sobrecargala de peso, usar a linguaxe como un equipo de supervivencia. Nesta viaxe, a palabra “amor” non debería adquirir maior carga semántica que a aresta dunha pedra ou a composición xeolóxica dun mineral. Nesta viaxe, ningunha voz debería definir o amor sen experimentar antes os efectos da intemperie, sen ser derrotado polo peso milenario da montaña, sen ter conciencia da tensión previa á caída dunha folerpa de neve. Humana é a escala coa que se debe medir o poema, a súa probabilidade de non dar alcanzado as alturas. Conmovedora a súa actitude de seguir avanzando sen albiscar o horizonte, nun lugar sen máis cartografía que a propia intensidade do branco, reticente a calquera proceso de adxectivación. Ao mencer partiremos cara á tundra. A distancia é a lingua propia do inverno. A neve, un fonema distintivo. O frío, un hiato entre os beizos. Onde non habita a linguaxe, o límite di “extremo norte”. Neva. Segue a nevar desde o primeiro inverno do universo. E quen sabe se existen as folerpas ou son un carambelo da memoria. Unha luz exiliada desde a infancia. O relampo que nos conxela a voz xusto nos beizos. E nos impón o asombro da montaña. O mutismo do candán nun tempo despoxado de linguaxe, como se nevase desde sempre, e a boca fose a porta aberta da cabana onde se agarda a hora do regreso. Así acontece a ansia do tempo entre os amantes. Nin a fin do mundo apagará o fulgor da nevarada, o murmurio da neve amañecida, o tacto da luz sobre a tona do xeo, o brado dos cervos antes da cópula, a esa música considerámola silencio. O alén existe, di relampo, gozo nas cimbas, fulgor que conmove a montaña e xea. Lévanos da man neve, lévanos lonxe dos nomes, ata o lugar glacial onde os signos son fósiles de xeo e a linguaxe un laio sen voz no alto da montaña. Lévanos ata os glaciares, ata os cumios máis altos, lévanos ao fulgor do xeo, á xeometría máis pura, á arquitectura do frío antes do ser humano. Ser ansia de neve, fulgor boreal, norte absoluto. E atravesar a brancura, chegar ao límite da extenuación, non saber onde comezan as fontes. Amar un segundo antes da explosión do gris en nube boreal de nevarada. Agardar á labarada entre a bruma, caer como as ludes do paraíso, desprenderse en brancura. No extremo norte, onde se esvaen todas as linguaxes, din que existe un lugar onde os monstros pronuncian o seu nome e descobren que o amor nunca foi un substantivo abstracto, senón o último acto antes de extinguirse co corazón convertido en meteorito. Ben, esta foi unha viaxe pola tundra e agora, se mo permitides… Vou cambiar de rexistro e vou meterme nunha obra máis íntima relacionada coa memoria familiar, neste libro que se titula Estrita necesidade, no que me acompaña o fotógrafo e amigo Benxamín Otero, e vou lervos algúns poemas que falan quizais da paternidade e da memoria. Estrita necesidade. En como aproveitas o carozo da mazá, en como vas arrodeando co coitelo a parte podre, nese xesto coa peza de froita gárdase a fame toda dos corenta, a ansia de que nunca sobre nada, de aproveitar a tacuña máis dura, unha forma de ser xa inquebrantable. O xeito en que fregas as mans logo de fedellar coa graxa dos motores, minucioso como un rito de purificación, deixalas limpas como unha patena. Iso debe ser a dignidade do proletariado, iso é unha presa de fías para secalas. A pel endurecida no rostro. Tamén no pescozo afeita o sol. Pero as pernas tan brancas na praia. Veraneo dos setenta. Vinagre na pel e tomate. Misturar o amor co matrimonio como a fariña branca co farelo. O amor era un corpo leñoso, o recendo dos dedos a resina. O amor era erguerse cedo, vestir a muda branca da cadeira. O amor era asegurar o fío solto nun botón da camisa de flanela. O amor era comer xuntos nun restaurante de camioneiros. O amor era regresar á casa cunha caixa de mantecadas de Astorga. O amor era ese aire lixeiro que o tempo volveu cemento armado. No garaxe sempre había un coello esfolado a pingar sangue sobre un caldeiro azul, pendurado dun gancho coa órbita dos ollos valeira. E ao día seguinte, acompañado de arroz, había que comelo sen deixar nada. Así se aprendía o sabor da morte nas casas. Antes. As túas mans de pai, as túas mans de vello. A prancha no prato do grosor dun cabelo. O corte da navalla axustado ao milímetro. Ningún verso a esa altura. Víanse no prato a tona e o coitelo. Finísimas as pranchas. Ese tempero aínda ao teu alcance. Mans de fariña. Ouro no que tocan. Verte a bó, ver tocarlle a banda ou trapeza, e poñerlle música aos eródeos afectos. As cóxegas na palma da man polo farelo que cae do bico da peneira, ter conta delas. Chaves de paso, as mans.
