Paulo Freire (1921-1997) foi un pedagogo e filósofo brasileiro cuxa obra revolucionou a educación, especialmente no ámbito da alfabetización e da conciencia social. Nado en Recife, viviu a pobreza na infancia, o que influíu na súa visión da educación como ferramenta de emancipación. O seu libro máis emblemático, Pedagoxía do Oprimido (1968), establece os fundamentos do que chamou educación liberadora, un modelo que busca desenvolver a conciencia crítica nos estudantes, rompendo co ensino tradicional baseado na repetición e na pasividade. O seu método de alfabetización, aplicado en comunidades rurais, baseábase no diálogo e na aprendizaxe contextualizada, o que levou ao seu exilio tras o golpe militar de 1964. Influído polo marxismo e o existencialismo, Freire defendía que o coñecemento non debe ser imposto, senón construído colectivamente, e que a educación debe estar ligada á realidade social dos aprendentes. O seu concepto de "conscientização" propón que o proceso educativo debe axudar ás persoas a comprender as estruturas de poder que as oprimen para transformalas. A súa obra influíu en sistemas educativos de todo o mundo e segue sendo unha referencia en pedagoxía crítica.
