A memoria política de Brasil e o papel da clase traballadora. O discurso de Luiz Inácio Lula da Silva neste ciclo de debates na Unicamp ten como obxectivo reconstruír a memoria política recente do Brasil, salientando o papel da clase traballadora e a súa loita por dereitos. Lula subliña a importancia de que a historia sexa contada dende a perspectiva dos traballadores e non só pola clase dominante, que tradicionalmente invisibilizou as súas loitas. A súa traxectoria persoal, dende a migración de Pernambuco a São Paulo, pasando polas dificultades económicas e a militancia sindical, serve de base para explicar como os traballadores comezaron a organizarse para reivindicar mellores condicións. A década de 1970 foi un período clave para o movemento sindical brasileiro, cando os traballadores metalúrxicos de São Bernardo do Campo iniciaron folgas que cuestionaban directamente a ditadura militar. Lula relata como a represión do réxime non só era física, senón tamén simbólica, coa imposición dunha visión única da historia que favorecía os intereses do capital. A creación do Partido dos Trabalhadores (PT) e da Central Única dos Trabalhadores (CUT) representou un esforzo por dar voz política á clase obreira e superar o sindicalismo tradicional, que estaba atado ao control estatal. Na súa análise da situación política e económica, Lula critica a desigualdade estrutural de Brasil, onde a democracia é formal pero non real, xa que a inmensa brecha entre ricos e pobres impide que todos os cidadáns teñan acceso aos mesmos dereitos e oportunidades. Ademais, destaca o papel da débeda externa como un mecanismo de opresión económica, defendendo que o seu pagamento perpetúa a miseria e limita a capacidade de investimento en educación e benestar social. A súa defensa dunha democracia auténtica inclúe a necesidade de eleccións directas, o fortalecemento da participación popular e a reforma da estrutura produtiva e sindical do país. Tamén denuncia a hipocrisía dos medios de comunicación e dos grupos empresariais, que, segundo el, se presentan como favorables á democracia pero boicotean as reivindicacións dos traballadores. A transformación de Brasil require organización, educación e conciencia de clase, elementos que deben ser impulsados por sindicatos, estudantes e intelectuais comprometidos coa xustiza social. O discurso conclúe cun chamamento á unidade e á loita continua, recoñecendo que o camiño cara a unha sociedade máis xusta é longo e esixente, pero só será posible se os propios traballadores se converten en protagonistas da súa historia.
